ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΝΕΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ - ΩΡΩΠΟΥ
ΑΝΘΗ ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΑ
ΤΕΥΧΟΣ 2 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2023
Ἐπιμέλεια π.Δ.Μ.
ΑΓΙΟΛΟΓΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Ὁσιομάρτυς Κοσμᾶς ὁ Πρῶτος ὁ Βατοπαιδινός (†1280)
ΜΝΗΜΗ 5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ
ΑΝΑΚΟΜΙΔΗ ΛΕΙΨΑΝΩΝ 18 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΕΝΔΟΞΟΙ
ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΚΑΡΕΩΤΕΣ ΜΟΝΑΧΟΙ, ΟΙ ΥΠΟ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΟΦΡΟΝΩΝ ΑΖΥΜΙΤΩΝ ΞΙΦΕΙ
ΤΕΛΕΙΩΘΕΝΤΕΣ, ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΕΝΔΟΞΟΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΣ ΚΟΣΜΑΣ, Ο ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ,
ΑΓΧΟΝΗ ΑΠΑΙΩΡΗΘΕΙΣ
Ἡ Καθολικὴ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία στὶς 5 Δεκεμβρίου, ἐκτὸς
ἀπὸ τὴν μνήμη τοῦ Ὁσίου καὶ Θεοφόρου πατρὸς ἡμῶν Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου, ἑορτάζει
καὶ τὴν μνήμη τῶν ἁγίων ἐνδόξων ὁσιομαρτύρων Καρεωτῶν μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Ὅρους,
τῶν ὑπὸ τῶν λατινοφρόνων ἀζυμιτὼν ξίφει τελειωθέντων καὶ τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ὁσιομάρτυρος
Κοσμᾶ τοῦ Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ἀγχόνη ἀπαιωρηθέντος. Σύμφωνα μὲ τὸν ἱερὸ
Συναξαριστή[1] : «τὴ αὐτὴ ἡμέρα οἱ ἅγιοι ὁσιομάρτυρες οἱ ἐν τοῖς κελλίοις τοῦ Ἄθω
κατοικοῦντες, οἱ τους Λατινόφρονας ἐλέγξαντες, τὸν βασιλέα, φημί, Μιχαήλ, καὶ τὸν
Πατριάρχην Βέκκον, ὁ μὲν πρῶτος ἀπηγχονίσθη, οἱ δὲ λοιποὶ ξίφει ἐτελειώθησαν».
Οἱ στίχοι τοῦ Συναξαρίου ἀναφέρουν : «Τὴ τῶν ὁσίων πληθύι γνώμη μία, ὑπὲρ πατρώων
δογμάτων τεθνηκέναι».
Ἂς δώσουμε, ὅμως, τὸν λόγο στὸν πανοσιολογιώτατο ἀρχιμανδρίτη
κυρὸ Γερβάσιο Ραπτόπουλο, νὰ μᾶς ἀφηγηθεῖ τα περὶ τῶν ὁσιομαρτύρων[2].
«Κατὰ τέλη τοῦ 13ου αἰῶνος τὸ Βατικανὸ στὸν αἱματηρὸ
πόλεμο ἐναντίον τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅταν δόθηκε ἡ ἀφορμή, ἔβαλε στόχο καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος,
τὸ Κάστρο αὐτὸ τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὄχι ὁ ἴδιος ὁ Πάπας προσωπικά, βέβαια. Ἄλλα μὲ τὸ
λατινόφρονα αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Η' τὸν Παλαιολόγο καὶ τὸν λατινόφρονα ἐπίσης
Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τὸν Ἰωάννη Βέκκο. Φρονοῦντες καὶ οἱ δύο ὅτι ὁ
Πάπας θὰ ἀσκοῦσε τὴν ἐπιρροή του στὴ Δύση καὶ θὰ ἐρχόταν στρατὸς στὴν ἀπειλούμενη
πόλη τοῦ Κωνσταντίνου, σκέφθηκαν νὰ ὑπογράψουν ἔνω¬ση μὲ τὴν λεγομένη ἐκκλησία
τοῦ Πάπα.
Πῶς ὅμως νὰ πείσουν τὸν Ὀρθόδοξο λαὸ γιὰ τὴν προδοσία
αὐτή; Μὲ τὴν πειθώ; Στάθηκε ἀδύνατον νὰ τὸ ἐπιτύχουν. Ἔτσι χρησιμοποίησαν τὴ
βία. Τὴ βία παντοῦ. Ἰδιαίτερα ὅμως στὸ «Κάστρο τῆς Ὀρθοδοξίας, στὸν Ἄθωνα. Ἀλλὰ
καὶ ἐδῶ συνάντησαν ἄρνηση. Ἁγιορεῖτες Πατέρες προτίμησαν τὸν θάνατο παρά. τὴν
προδοσία τῆς Ὀρθοδοξίας καί, σὲ τελικὴ ἀνάλυση, τὴν ὑποταγή τῆς Μιᾶς, Ἁγίας,
Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ στὸν αἰρεσιάρχη Πάπα τῆς Ρώμης.
Αὐτὸ στὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ζωγράφου. Αὐτὸ στὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Βατοπαιδίου. Αὐτὸ τὸ ἴδιο
ἔγινε καὶ στὶς Καρυές.
Ἀπόσπασμα Λατίνων καὶ λατινοφρόνων στρατιωτών, ἐκπροσώπων
τοῦ Αὐτοκράτορα, διέταξε τὴ σύναξη στὶς Καρυὲς τῶν Μοναχῶν, ποῦ δι¬έμεναν στὰ
γύρω ἀπὸ τὶς Καρυὲς κελλιά. Σκὸ¬πός τῆς συνάξεως ἦταν νὰ πεισθοῦν οἱ Ἁγιορεὶτες
Μοναχοί, μὲ ἐπί κεφαλῆς τὸν Πρῶτο, νὰ συγκατατεθοῦν στὴν ἕνωση μὲ τὴν λεγομένη ἐκκλησία
τοῦ Πάπα. Νὰ λατινοφρονήσουν καὶ νὰ δέ-χθοῦν τὰ λατινικὰ δόγματα.
Στὴν πρόταση ὅμως αὐτὴ τῆς προδοσίας ἀντὲ¬δρασαν ὅλοι.
Καὶ ὁ Πρῶτος καὶ οἱ Μοναχοί. Μὲ ἕνα λόγο καὶ μὲ μιὰ ἀπόφαση, ἀποκρίθηκαν ὅτι εἶναι
πρόθυμοι καὶ νὰ μαρτυρήσουν γιὰ τὴν ὀρ¬θόδοξη πίστη, τὴ μόνη καὶ ἀληθινὴ πίστη.
Μὰταια οἱ λατινόφρονες τοῦ αὐτοκράτορα ἀπειλούσαν τοὺς Μοναχοὺς μὲ κολαστήρια
καὶ μὲ αὐτὸν τὸν θάνατο καὶ τὸν Πρῶτο μὲ ἀγχόνη.
Μὲ παρρησία καὶ μὲ τὴν ἀπόφαση τοῦ μαρτυρίου, ὁμιλοῦσαν
κατὰ τῆς ἑνώσεως μὲ τὸν ἀντὶχριστο Πάπα. Δὲν μποροῦν, ἔλεγαν, νὰ συμβιβασθούν τὰ
ἀσυμβίβαστα πράγματα. Μπορεῖ νὰ συμβιβασθεῖ Χριστὸς καὶ Βελιάρ, Χριστὸς καὶ
Διάβολος; «Τὶς συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαρ»[3]; Καμμιὰ κοινωνία δὲν μπορεῖ νὰ
ὑπάρχει μεταξὺ τῆς Ἀνατολῆς καὶ τῆς Δύσεως. Ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ προῆλθε ὁ φωτισμός.
Καὶ ἀπὸ τὴ Δύση προῆλθε τὸ σκότος.
Ὁ διάλογος κρίθηκε μάταιος ἀπὸ μέρους τῶν
λατινοφρόνων. Οἱ Ἁγιορεῖτες Μοναχοὶ κι ἐδῶ στὶς Καρυὲς ἀποδείχθηκαν ἀμετάπειστοι.
Βρὰχοι ἀκλόνητοι. Γι' αὐτὸ καὶ οἱ ἐχθροί της Ὀρθο¬δοξίας ἄρχισαν τὰ
βασανιστήρια. Ἀλλὰ ὅσο βὰ¬σανίζονταν οἱ Μοναχοί, τόσο καὶ πιὸ πολύ, μὲ ὅλη τους
τὴ δύναμη, ὁμολογοῦσαν τὴν ὀρθόδοξη πίστη. Γι' αὐτὸ καὶ διατάχθηκε ὃ θάνατος.
Θάνατος σκληρός. Ἡ ἀγχόνη καὶ ἡ σφαγή. Ἡ ἀγχόνη γιὰ τὸν Πρῶτο τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ἡ
σφαγὴ γιὰ τοὺς Μοναχούς. Κοκκίνισε τὸ ἱερὸ χῶμα τῶν Καρυῶν. Ἀλλὰ τὸ αἷμα αὐτὸ ἀνέβηκε
στὸν οὐρανό, μπροστὰ στὸ Θεό, μαζὶ μὲ τὶς ψυχὲς τῶν ὁσιομαρτύρων πατέρων, σὰν θὺ¬μίαμα
εὐωδιαστό. Ἦταν ἡ τελευταία λατρεία τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων, ποὺ τὴν τέλεσαν στὰ
ἅγια χώματα τοῦ Ἁγίου Ὅρους μὲ τὸ αἷμα τῆς καρδιᾶς τους. Ἀφοῦ προσέφεραν στὸ Θεὸ
τὰ πάντα, τελευταῖα προσέφεραν καὶ τὸ αἷμα τους.
Ἀλλά, ἂς δώσουμε τὸν λόγο καὶ στὸν λόγιο Καθηγούμενο τῆς
Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους, πανοσιολογιώτατο ἀρχιμανδρίτη, Γὲροντα
Γεώργιο Καψάνη, γιὰ νὰ περιγράψει μὲ τὴ δική του γραφίδα τὴ θυσία αὐτὴ τῶν Ἁγιορειτών
Προμάχων τῆς Ὀρθοδοξίας[4].
«...Μεγάλος πόλεμος ἐγείρεται καὶ πάλι κατὰ τῶν ὀρθοδόξων
καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας. Πὸλ¬λοί ἐνδίδουν, γίνονται λατινόφρονες. Οἱ ἐναπο¬μείναντες
ὀρθόδοξοι ἔχουν νὰ παλαίσουν πρὸς λατίνους καὶ λατινόφρονες. Στοὺς λατινόφρονες
ἀνῆκαν Αὐτοκράτορες, Πατριάρχαι, Ἀρχιερείς, πολιτικοὶ ἡγέται, μὲ ἐξουσία καὶ
δύναμι κοσμική. Ἀνθίστανται οἱ πιστοὶ ὀρθόδοξοι παντού καὶ ἐδῶ στὸ Ἅγιον Ὅρος.
Ἔρχεται μάλιστα ἐποχὴ ποὺ οἱ Λατινόφρονες ἐκβιάζουν τοὺς
Ἁγιορείτας πατέρας νὰ προσκυνήσουν τὸν πάπα. Οἱ πλεῖστοι ὅμως προτιμοῦν τὸν
θάνατο ποῦ εἶναι ζωὴ καὶ ὄχι τὴ ζωὴ ποῦ εἶναι θάνατος.
Τελειώνονται μαρτυρικὰ πολλοὶ Ἁγιορεῖτες στὶς ἱερὲς
Μονὲς Ἰβήρων, Βατοπεδίου, Ζωγράφου. Ἀλλὰ καὶ ἐδῶ στὶς Καρυές, κατὰ τὸν ἱερὸ
Νικόδημο, «εὑρίσκομεν καὶ ὁσιομάρτυρας, τὸν Πρῶτον τοῦ Ἁγίου Ὅρους, καὶ τοὺς
κατοικοῦντας εἰς τὰ κελλία, οἵτινες, ἐπειδὴ ἤλεγξαν τοὺς λατινόφρονας, Μιχαὴλ τὸν
Βασιλέα καὶ Βέκκον τὸν Πατριάρχην, ὁ μὲν πρῶτος ἐκρεμάσθη, οἱ δὲ ἄλλοι ξίφει τὴν
κεφαλὴν ἀπετμήθησαν.»
Ἐδῶ τελειοῦται μαρτυρικῶς ὁ ὁμολογητὴς Πρῶτος τοῦ Ἁγίου
Ὅρους Ἱερομάρτυς Κοσμᾶς, τοῦ ὁποίου τὸ σεβάσμιο, εὐωδιάζον καὶ χαριτόβρυτο
μαρτυρικὸ λείψανο ἀνεκαλύφθη, μερίμνη τῆς Σεβαστῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, στὸν
Νάρθηκα τοῦ πανσέπτου αὐτοῦ Ναοῦ[5].
Ἐδέχθη τὸν μαρτυρικὸ θάνατο ὁ μακάριος ἀπὸ ἀγάπη πρὸς
τὸν Χριστό. Τὸ μαρτύριο εἶναι ὅ, τι ὑψηλότερο ἔχει νὰ προσφέρη ὁ ἄνθρωπος πρὸς
τὸν Θεό.
Μακάριε καὶ Σεπτὲ Πρῶτε τοῦ Ἁγίου Ὅρους, Ἱερομάρτυς τοῦ
Χριστοῦ Κοσμᾶ, πρὼτος στὸ ἱερὸ διακόνημα τοῦ Πρώτου τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, πρῶτος
καὶ στὸ μαρτύριο καὶ τὴν ὁμολογία τὸ Χριστοῦ.
Πρῶτος στὴν ἕδρα τοῦ Πρωτάτου, πρῶτος καὶ στὴν ἀγχόνη
καὶ τὸν θάνατο καὶ τὸν τάφο.
Τὸ πολύαθλο καὶ μαρτυρικό του σῶμα ὤς πολύτιμο θησαυρὸ
ἔκρυψε καὶ ἐφύλαξε ἡ Ἱερὰ αὐτὴ γῆ.
Τώρα, μὲ θεία νεῦσι, ὡς ἀστὴρ ἑωθινὸς ἀνατέλλεις πάλι
στὸ Ἀγιώνυμο αὐτὸ Ὅρος καὶ στὴν ἀπανταχοῦ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ φώτισης καὶ
ὁδήγησης τὶς ψυχές μας στὴν ἀκλινῆ ὁμολογία τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ.
Σφραγίζονται σήμερα τὰ στόματα ὅσων ἠθέλησαν νὰ ἀμφισβητήσουν
τὴν ὁμολογία τῶν Ἁγιορειτῶν καὶ τὴν μαρτυρική τους τελείωσι ἀπὸ τοὺς
λατινόφρονες.
Χάρις στὴν ἰδική του θυσία ἠμπορεῖ ἢ Ὀρθὸδοξος Ἐκκλησία
καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος νὰ λέγουν πρὸς τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο «ἔρχου καὶ ἴδε»[6], τὸν ἀληθινὸ
Χριστό, τὸ πλήρωμα τῆς Ἀληθεῖας Τοῦ καὶ τῆς Χάριτος Τοῦ, τὸν ὅλο Χριστό, τὴν
Κεφαλὴ καὶ τὸ Σῶμα Τοῦ. Ἡ φωνὴ σοῦ ὡς φωνὴ ὑδάτων πολλῶν ἀκούγεται σήμερα.
Ἀπὸ τὸν τάφο σου ἕνας μυστικὸς ποταμὸς ἀναβλύζει, τοῦ ὁποίου
τὰ ὁρμήματα εὐφραίνουν τὴν Πόλι τοῦ Θεου, τὴν Ἁγία ἀνὰ τὴν οἰκουμένην Ὀρθόδοξον
Καθολικὴ Ἐκκλησία.
Εὐλογημένη ἡ ἄσκησίς σου.
Εὐλογημένη ἡ ὁμολογία σου.
Εὐλογημένος ὁ μαρτυρικός σου θάνατος.
Εὐλογημένη ἡ ἐπὶ 700 χρόνια σπορά σου στὴν Ἁγιορείτικη
γῆ.
Εὐλογημένη καὶ ἡ φανέρωσίς Σοῦ στοὺς δὺ¬σκολους γιὰ τὸν
κόσμο καὶ τὴν Ἐκκλησία καί¬ρούς μας.
Τὸ Ἅγιον Ὅρος στὸ πρόσωπο σοῦ καὶ στὰ πρόσωπα τῶν ἄλλων
ἁγίων Ἁγιορειτῶν ὁσιομαρτύρων τῶν ἐλεγξάντων τους λατινόφρονες δὲν συνεβιβάσθη
οὔτε συμβιβάζεται.
Ἡ ἀγχόνη σου ἐπιβάλλει καὶ σὲ μᾶς νὰ ἀνανεώσουμε
σήμερα τὴν ὁμολογία τὴν ἰδική σου καὶ τῶν λοιπῶν ὁσιομαρτύρων, ὄντες διάδοχοί
σας καὶ συνεχισταὶ τῆς Παραδόσεως σας.
Ὁμολογοῦμε λοιπόν, ὅπως ἔγραψαν οἱ Ἁγιορεῖται πρὸς τὸν
λατινόφρονα Αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Η' τὸν Παλαιολόγο, λήγοντος τοῦ 13ου αἰῶνος, ὅτι
«Πᾶσα ἡ τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ ἡμῶν Ποίμνη ἐν σῶμᾳ ἐστίν, ὑπὸ μιᾶς κεφαλῆς
διοικούμενον, ὀς ἐστι Χριστὸς Ἰησοῦς».
Ὁμολογοῦμε ἐπίσης ὅτι οἱ Λατίνου μὴ ἀφήσαντες «ἀπαράτρεπτα»
καὶ «ἀμώμητα» τὰ κυριώτερα τῆς Πίστεως, «ἀποκόπτονται τοῦ πανταχόθεν ἴσου τε
καλοῦ ὠραιομόρφου σώματος τοῦ Χριστοῦ».
Ἡ Μία, λοιπόν, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία
τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως, εἶναι ἡ καθ'ημάς Ὀρθοδοξία, διότι μόνη αὕτη διατηρεῖ ἀναλλοίωτη
τὴν πίστι τῶν Ἀποστόλων...».
Ἀδελφοί,
Πάνω ἀπ'όλα, καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωή μας, προέχει ἡ ὀρθόδοξη
πίστη, ὅπως μᾶς τὴν παρέδωσαν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας.
Πρῶτα ἡ πίστη καὶ ὕστερα ἡ ζωή. Ὕστερα ὅλα τὰ ἄλλα, ποὺ μᾶς εἶναι βασικά, ἀπαραίτητα,
στὴ ζωή μας. Ὅ Χριστὸς ὑπογράμμισε ἰδιαίτερα τοῦτο. Εἶπε : «Πλὴν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου
ἐλθὼν ἄρα εὑρήσει τὴν πίστιν ἐπὶ τῆς γῆς»[7]; Θὰ ἔλθει ὁ Κύριος καὶ πάλι. Θὰ ἔλθει
εἴτε μὲ τὸν θάνατο γιὰ τὸν καθένα μας εἴτε κατὰ τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου εἴτε μὲ
θλίψεις καὶ συμφορές. Θὰ βρεῖ στὸν καθένα μας τότε τὴν πίστη τὴν ὀρθόδοξη; Τὴ
ζωντανὴ πίστη; Τὴν ἀκλόνητη καὶ σταθερὴ πίστη; Γιατί, ἂς μὴ ξεχνοῦμε ὅτι, ὅπως
εἶπε ὁ Κύριος, «ἐγερθήσονται ψευδόχριστοι καὶ ψευδοπροφῆται καὶ δώσουσι σημεῖα
μεγάλα καὶ τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καὶ τοὺς ἐκλεκτούς»[8]
Ἑλληνες ὀρθόδοξοι χριστιανοί,
Μείνετε σταθεροί, βράχοι ἀκλόνητοι στὴν Ὀρθόδοξη
πίστη. Τὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ τὰ μάτια σας! Τὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ τὴν σωτηρία
τῆς ψυχῆς σας»!
[1] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα
μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, τ. Β΄ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος), ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θέσ/κὴ
2003, σ. 248.
[2] ΑΡΧΙΜ. ΓΕΡΒΑΣΙΟΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ, Παπισμὸς καὶ
πρόμαχοι Ὀρθοδοξίας, σσ. 281-288.
[3] Β' Κόρ. 6, 15.
[4] Λόγος ποὺ ἐκφωνήθηκε τὸ 1982 στὸν πάνσεπτο Ναὸ τοῦ
Πρωτάτου τοῦ Ἁγίου Ὅρους, τὴν Κὺ¬ριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀπὸ τὸν Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς
Μονῆς τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους Ἀρχιμ. Γεώργιο, κατ' ἐντολὴν τῆς Ἱερᾶς
Κοινότητος, μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ νὲ¬οφανούς Ἱερομάρτυρος
Κοσμᾶ, Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ποὺ ἀπαγχονίσθηκε ἀπὸ τοὺς λατινόφρονας.
[5] Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐκδ. Ι.
Μ. Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὅρος 2003, σ. 245. «Ἀφοῦ ὁ Μιχαὴλ ἀνεχώρησε ἀπὸ ἐκεῖ
(τὴ μονὴ Ζωγράφου), ἔφθασε στὴν κελλιώτικη Λαύρα τῶν Καρεῶν, στὴν ὁποία εἶναι ἐγκατεστημένη
καὶ ἡ ἕδρα τοῦ Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ὁ δὲ πρῶτος καὶ οἱ συνασκηταί του ἐναντιώθηκαν
στὸν βασιλέα μὲ γενναιότητα, ἐλέγ¬χοντάς τον, ὅπως καὶ οἱ προηγούμενοι Πατέρες.
Ὁ βασιλεὺς τότε ὠργίσθηκε καὶ διέταξε νὰ τοὺς σφάξουν ὅλους μὲ τὰ ξίφη καὶ ἔτσι
ἐτελειώθησαν οἱ ἅγιοι Ὁμολογηταί. Στὴν συνέχεια ὁ Μιχαὴλ κατέκαυσε τὴν ἐκκλησία
τους καὶ λεηλάτησε τὰ κελλιὰ τῶν μοναχῶν». (Μ. ΓΕΔΕΩΝ, Ὁ Ἄθως, σσ. 142-143). «Εἰς
τὸν ναὸν τοῦ Πρωτάτου σώζονται δύο κενοτάφια, καὶ ἕτερον εἰς τὴν μονὴν τοῦ
Ζωγράφου ἀποδιδόμενα εἰς τοὺς τότε ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας σφαγιασθέντας» (Κ.
ΒΛΑΧΟΣ, Ἡ χερσόνησος τοῦ Ἁγίου Ὅρους Ἄθω, σ. 54). Μερικοὶ ἰσχυρίζονταν ὅτι ἡ ἱστορία
αὐτὴ δὲν ἦταν ἀληθινή. Ὅμως οἱ Ἁγιορεῖται Πατέρες, ποὺ ἐπὶ επτακόσια ἔτη ἄναβαν
ἀκοίμητο κανδήλι στὸν τάφο – καὶ ὄχι κενοτάφιο – τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ εἶχαν ἀπόλυτο
δίκαιο. Τὸ ἔτος 1982 βρέθηκε μὲ τὴν πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὅρους
«τὸ σεβάσμιο, εὐωδιάζον καὶ χαριτόβρυτο μαρτυρικὸ λείψανο» (ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΚΑΨΑΝΗΣ, Ὀρθοδοξία καὶ Οὑμανισμός – Ὀρθοδοξία καὶ Παπισμός, σ. 52) τοῦ Ἱερομάρτυρος
Κοσμᾶ (+1282), ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ Πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὅρους κατὰ τὴν ἐπι¬δρομή τῶν
Λατινοφρόνων (Ι. ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, Ὁ ἅγιος Ἱερομάρτυς Κοσμᾶς, σ. 14).
[6] Ἰω. 1, 47.
[7] Λκ. 18, 8.
[8] Μτθ. 24, 24.
Πηγή: Ἱερὰ Μονὴ Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου
ΠΑΤΕΡΙΚΑ
ΔΙΔΑΧΕΣ
ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ
Ὁ
δρόμος τῆς εὐτυχίας
Τίποτε δὲν εἶναι μεγαλύτερο ἀπ' τὴν καθαρὴ καρδιά,
γιατί μιὰ τέτοια καρδιὰ γίνεται θρόνος τοῦ Θεοῦ. Καὶ τί εἶναι ἐνδοξότερο ἀπὸ τὸ
θρόνο τοῦ Θεοῦ; Ἀσφαλῶς τίποτε. Λέει ὁ Θεὸς γι' αὐτοὺς ποὺ ἔχουν καθαρὴ καρδιά:
«Ἐνοικήσω ἐν αὐτοῖς καὶ ἐμπεριπατήσω, καὶ ἔσομαι αὐτῶν
Θεός, καὶ αὐτοὶ ἔσονταὶ μοὶ λαὸς» (Β' Κόρ. 6,16).
Ποιοὶ λοιπὸν εἶναι εὐτυχέστεροι ἀπ' αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους;
Καὶ ἀπὸ ποιό ἀγαθὸ μπορεῖ νὰ μείνουν στερημένοι; Δὲν βρίσκονται ὅλα τ' ἀγαθὰ καὶ
τὰ χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὶς μακάριες ψυχές τους;
Τί περισσότερο χρειάζονται; Τίποτε, στ' ἀλήθεια,
τίποτε! Γιατί ἔχουν στὴν καρδιά τους τὸ μεγαλύτερο ἀγαθό: τὸν ἴδιο τὸ Θεό!
Πόσο πλανιοῦνται οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀναζητοῦν τὴν εὐτυχία
μακριὰ ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους, στὶς ξένες χῶρες καὶ τὰ ταξίδια, στὸν πλοῦτο καὶ στὴ
δόξα, στὶς μεγάλες περιουσίες καὶ στὶς ἀπολαύσεις, στὶς ἡδονὲς καὶ σ' ὅλες τὶς
χλιδὲς καὶ ματαιότητες ποὺ κατάληξή τους ἔχουν τὴν πίκρα! Ἡ ἀνέγερση τοῦ πύργου
τῆς εὐτυχίας ἔξω ἀπὸ τὴν καρδιά μας, μοιάζει μὲ οἰκοδομὴ ποὺ χτίζεται σὲ ἔδαφος
ποὺ σαλεύεται ἀπὸ συνεχεῖς σεισμούς. Σύντομα ἕνα τέτοιο οἰκοδόμημα θὰ σωριαστεῖ
στὴ γῆ...
Ἀδελφοί μου! Ἡ εὐτυχία βρίσκεται μέσα στὸν ἴδιο σᾶς τὸν
ἑαυτό, καὶ μακάριος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ τὸ κατάλαβε αὐτό. Ἐξετᾶστε τὴν καρδιά
σας καὶ δεῖτε τὴν πνευματική της κατάσταση. Μήπως ἔχασε τὴν παρρησία της πρὸς τὸ
Θεό; Μήπως ἡ συνείδηση διαμαρτύρεται γιὰ παράβαση τῶν ἐντολῶν Του; Μήπως σᾶς
κατηγορεῖ γιὰ ἀδικίες, γιὰ ψέματα, γιὰ παραμέληση τῶν καθηκόντων πρὸς τὸ Θεὸ καὶ
τὸν πλησίον;
Ἐρευνῆστε μήπως κακίες καὶ πάθη γέμισαν τὴν καρδιά
σας, μήπως γλίστρησε αὐτὴ σὲ δρόμους στραβοὺς καὶ δύσβατους...
Δυστυχῶς, ἐκεῖνος ποὺ παραμέλησε τὴν καρδιά του,
στερήθηκε ὅλα τ' ἀγαθὰ καὶ ἔπεσε σὲ πλῆθος κακῶν. Ἔδιωξε τὴ χαρὰ καὶ γέμισε μὲ
πίκρα, θλίψη καὶ στενοχώρια. Ἔδιωξε τὴν εἰρήνη καὶ ἀπόκτησε ἄγχος, ταραχὴ καὶ
τρόμο. Ἔδιωξε τὴν ἀγάπη καὶ δέχθηκε τὸ μῖσος. Ἔδιωξε, τέλος, ὅλα τὰ χαρίσματα
καὶ τοὺς καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ δέχθηκε μὲ τὸ βάπτισμα, καὶ οἰκειώθηκε
ὅλες τὶς κακίες ἐκεῖνες, ποὺ κάνουν τὸν ἄνθρωπο ἐλεεινὸ καὶ τρισάθλιο.
Ἀδελφοί μου! Ὁ Πολυέλεος Θεὸς θέλει τὴν εὐτυχία ὅλων
μας καὶ σ' αὐτὴ καὶ στὴν ἄλλη ζωή. Γι' αὐτὸ ἵδρυσε καὶ τὴν ἁγία Τοῦ Ἐκκλησία.
Γιὰ νὰ μᾶς καθαρίζει αὐτὴ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, νὰ μᾶς ἁγιάζει, νὰ μᾶς συμφιλιώνει
μαζὶ Τοῦ, νὰ μᾶς χαρίζει τὶς εὐλογίες τοῦ οὐρανοῦ.
Ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀνοιχτὴ τὴν ἀγκαλιά της γιὰ νὰ μᾶς ὑποδεχθεῖ. Ἂς τρέξουμε γρήγορα ὅσοι ἔχουμε βαρειὰ τὴ συνείδηση. Ἂς τρέξουμε, καὶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕτοιμη νὰ σηκώσει τὸ βαρὺ φορτίο μας, νὰ μᾶς χαρίσει τὴν παρρησία πρὸς τὸ Θεό, νὰ γεμίσει τὴν καρδιά μας μὲ εὐτυχία καὶ μακαριότητα...
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ
ΓΟΝΕΩΝ
«Μαθαίνω στὰ
παιδιά μου νὰ σέβονται καί
νὰ προστατεύουν τὸ
σῶμα τους»
Τὸ σῶμα μου, τὸ
δικό μου σπίτι, ὁ ναὸς τοῦ θεοῦ.
Τὸ σῶμα μας εἶναι
οἱ ἀμέτρητες λέξεις ποὺ μιλᾶνε γιὰ τὰ μέλη, τὰ ὄργανα, τὸ πρόσωπο, γιὰ τὰ
συναισθήματα. Εἶναι τὸ δικό μας σπίτι, ὁ ναὸς ποὺ θὰ μεγαλώσει ἡ ψυχή μας.
Τὰ παιδιὰ γεννιοῦνται
μὲ μιὰ φυσικὴ περιέργεια. Θέλουν ὅλη τὴν ὥρα νὰ μαθαίνουν, ν' ἀνακαλύπτουν, νὰ ἐξερευνοῦν
ὅ,τι εἶναι γύρω τους. Οἱ γονεῖς ἀπαντοῦν σὲ πολλὰ «πῶς» καὶ «γιατί», μαθαίνουν
στὰ παιδιά τους νὰ φροντίζουν τὸ σῶμα τους, τὴν ὑγεία του καὶ τὴν ἐξέλιξή του.
Καλὸ εἶναι νὰ ἐξηγοῦμε μὲ ἁπλὰ λόγια ἀνάλογα μὲ τὴν ἡλικία τους, ποιὲς εἶναι οἱ
βασικὲς λειτουργίες τοῦ σώματος ἀλλὰ καὶ πῶς νὰ τὸ φροντίζουμε. Ἐπειδὴ μιλᾶμε
γιὰ καθημερινὴ ἐπαφὴ καὶ γιὰ συνήθειες, εἶναι σπουδαῖο νὰ γνωρίζουμε τὰ «ναὶ»
καὶ τὰ «ὄχι» ποὺ ἀφοροῦν τὸ σῶμα μᾶς π.χ. ὁ ὕπνος εἶναι ἀπαραίτητος, οἱ
δραστηριότητες τῆς ἄσκησης ἀναγκαῖες καὶ ὠφέλιμες. Ἡ προστασία τῶν εὐαίσθητων
περιοχῶν θέλει γνώση καὶ προσεκτικοὺς χειρισμούς.
Τὰ συναισθήματά
μας εἶναι ἕνα ἄλλο κομμάτι τοῦ σώματός μας ποὺ δὲν εἶναι ὁρατὸ ἀλλὰ εἶναι
σημαντικὸ καὶ χρειάζεται τὴν προσοχή μας. Μποροῦμε νὰ νιώσουμε πῶς ἐκφράζονται
στὸ πρόσωπό μας ἀλλὰ καὶ πῶς ἐπηρεάζουν τὸ σῶμα μας. Διαφορετικὰ νιώθει τὸ σῶμα
τὴ χαρά, τὴ λύπη, τὸ θυμό. Εἶναι διαφορετικὴ ἡ φωνὴ μᾶς ὅταν εἴμαστε σὲ εὐχάριστη
διάθεση ἢ ὅταν πονᾶμε. Εἶναι ὄμορφο νὰ ἀγκαλιάζουμε ὅλα μας τὰ συναισθήματα
γιατί τὸ καθένα παίζει σημαντικὸ ρόλο, μᾶς καθοδηγεῖ καὶ μᾶς ἐπηρεάζει. Τὰ
παιδιά μας πρέπει νὰ ἀναγνωρίζουν αὐτὸ ποὺ νιώθουν, νὰ μάθουν νὰ τὸ ἐλέγχουν, νὰ
εἶναι προσεκτικὰ μὲ τὴ διάθεση τους. Σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο, εἶναι καλὸ νὰ
γνωρίζουμε ὅλοι μας ὅτι ἡ ὑπερβολικὴ φροντίδα τῆς σωματικῆς ὑγείας ὁδηγεῖ σὲ ἀδιέξοδα
μικροὺς καὶ μεγάλους.
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος
μας λέγει: « ΥΜΕΙΣ ΝΑΟΣ ΘΕΟΥ ΕΣΤΕ ΖΩΝΤΟΣ»
Χρειάζεται νὰ
σεβόμαστε τὸ σῶμα ὅπου κατοικεῖ ὁ Θεός, ἂν δὲν προσέξουμε αὐτὸ τὸ σημεῖο, ἡ ἁμαρτία
θὰ μεταβάλλει τὸ ναὸ σὲ ἐρείπιο. Τὸ ἀνάπηρο σῶμα εἶναι ὁ ραγισμένος ναὸς τοῦ
θεοῦ καὶ ὀφείλουμε μὲ ἀπεριόριστο σεβασμὸ νὰ τὸ ὑπηρετοῦμε. Τὸ γερασμένο σῶμα ὅπου
πάσχει ἀπὸ παθήσεις καὶ ἀσθένειες χρειάζεται διακονία μὲ διάκριση ἀπὸ ἐμᾶς.
Ἀποτελεῖ ἰδιαίτερη
τιμὴ νὰ διακονεῖ κάποιος τὸν ναὸ τοῦ θεοῦ, νὰ τὸν φροντίζει, νὰ τὸν καθαρίζει,
νὰ τὸν ἐπισκευάζει, νὰ τὸν παραδίδει στὸ σῶμα τῆς ἐκκλησίας φροντισμένο. Αὐτὸ ἀκριβῶς
πρέπει νὰ γίνεται καὶ μὲ τὸ σῶμα μας. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μας προτρέπει νὰ
διατηροῦμε τὸ σῶμα ἐλεύθερο ἀπὸ πάθη καὶ ἀδυναμίες. Ἡ διαπαιδαγώγηση τοῦ
σώματος μᾶς στὴν ἐποχή μας, ὅπου ἡ πληθώρα τῶν πληροφοριῶν κυριαρχεῖ ἀπαιτεῖ ἔγκαιρη
καὶ ἔγκυρη ἐνημέρωση.
Στὴ σεξουαλικὴ ἀνάπτυξη
καθοριστικὸς εἶναι ὁ ρόλος τῶν γονέων. Οἱ γονεῖς εἶναι πρόσωπα ἀναφορᾶς,
πρόσωπα ταύτισης, μεταφέρουν στάση ζωῆς, ἀξίες καὶ ἀπαντοῦν ἄμεσα σὲ ἐρωτήσεις
καὶ συμπεριφορές.
Τὰ παιδιὰ
μαθαίνουν μέσα στὸ σπίτι τους τὴν ταυτότητα τους, γίνονται παρατηρητὲς καὶ ἀποδέκτες
μηνυμάτων γιὰ τὶς σχέσεις τῶν φύλων, τὶς συμπεριφορὲς καὶ τὰ συναισθήματα. Οἱ
πρῶτες τοὺς ἀνησυχίες θέλουν πολὺ σεβασμὸ ἀπὸ πλευρᾶς μας. Παρατηροῦμε χωρὶς νὰ
βλέπουμε, ἐπεμβαίνουμε μὲ καθαρὸ πρόσωπο, μὲ σεβασμό, μὲ ἁπαλὸ τρόπο
παρέμβασης. Ἂν δὲν τὸ προσέξουμε αὐτὸ τὰ παιδιά μας δὲν θὰ μᾶς ἐμπιστευτοῦν.
Καθετὶ ποὺ
συμβαίνει στὴ φύση εἶναι ὄμορφο καὶ εὐχάριστο. Ὁ τρόπος ποὺ οἱ γονεῖς
συμπεριφέρονται στὴ μεταξύ τους σχέση, διδάσκει ἀθόρυβα τὰ παιδιά. Δὲ
χρειάζονται πολλὰ λόγια, ἁπλὰ μὲ ἔγνοια καὶ φροντίδα. Ὅταν θέλω νὰ βοηθήσω οὐσιαστικά,
παίρνω τὸν καθένα μόνο του γιὰ νὰ νιώσει μοναδικός, τὸν πλησιάζω ἔμπιστα καὶ
μοιράζομαι τὶς σκέψεις μου.
Ἂς μὴν ἀφήσουμε τὸ
διαδίκτυο καὶ τοὺς φίλους νὰ δώσουν ἀπαντήσεις καὶ πληροφορίες γιὰ τὶς σχέσεις
τοῦ σώματος. Αὐτὲς θὰ εἶναι σκληρὲς καὶ ἀπρόσωπες. Οἱ εἰκόνες μπαίνουν στὴ
σκέψη καὶ ταλαιπωροῦν τοὺς νέους.
Ἡ ἀγάπη τῶν
συζύγων ὅταν εἶναι ἀληθινὴ καὶ δυνατὴ διδάσκει τὰ παιδιά μας. Τὸ ἁπαλὸ ἄγγιγμα μεταξύ
τους, ἡ ἔγνοια μᾶς καὶ ὁ σεβασμὸς γιὰ τὸ σῶμα τοῦ ἄλλου, δίνει τὶς πιὸ δυνατὲς
εἰκόνες.
Ὁ τρόπος ποὺ ἡ
μητέρα ἀλλάζει τὸ μωράκι της, τὸ πόσο προσεκτικὰ οἱ γονεῖς ἀγγίζουν τὸ σῶμα
τους στὸ ντύσιμο, στὸ μπάνιο, στὴ φροντίδα, δημιουργοῦν τὴν ἐξέλιξη τοῦ νέου ἢ
τῆς νέας. Αὐτὰ τὰ ἀγγίγματα, αὐτὲς οἱ εἰκόνες μπαίνουν μέσα στὴ ψυχή μας καὶ
μαθαίνουν τὸν σεβασμὸ στὸν ναὸ τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι δὲν θὰ ἀφήσω τὸ σῶμα μου ἐκτεθειμένο
ἀργότερα σὲ ὅποιον θελήσει νὰ παρέμβει σὲ αὐτό.
Ἡ παρόρμηση τῆς ἐπαφῆς
στὴν ἐφηβεία ἀντλεῖ τὶς δυνάμεις της στὴ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὅσο καλύτερα
γνωρίζει ὁ νέος τὶς δυνάμεις του καὶ τὶς δυνατότητες του, τόσο καλύτερα μπορεῖ
νὰ καθοδηγήσει τὴν ὁρμὴ τοῦ σώματος. Ἂν ἡ ἀνασφάλεια καὶ ἡ ἐνοχὴ τὸν κυριεύουν
καταρρέει στὶς ἐπιθυμίες του.
Ἡ παρόρμηση τῆς ἐπαφῆς
στὴν ἐφηβεία ἀντλεῖ τὶς δυνάμεις της στὴ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὅσο καλύτερα
γνωρίζει ὁ νέος τὶς δυνάμεις του καὶ τὶς δυνατότητες του, τόσο καλύτερα μπορεῖ
νὰ καθοδηγήσει τὴν ὁρμὴ τοῦ σώματος. Ἂν ἡ ἀνασφάλεια καὶ ἡ ἐνοχὴ τὸν κυριεύουν
καταρρέει στὶς ἐπιθυμίες του.
Εἶναι καλὸ νὰ τοὺς
ἐμπιστευόμαστε, νὰ βλέπουμε τὰ βήματα τους ἀπὸ μακριά. Ὅταν οἱ νέοι ἀναλαμβάνουν
τὴν εὐθύνη τῆς συμπεριφορᾶς τους, γίνονται ὑπεύθυνοι καὶ δυνατοί. Τὸ λάθος τους
γίνεται εὐκαιρία γιὰ πρόοδο. Ἄλλωστε ἡ συνέπεια τῆς κάθε πράξης μας μεγαλώνει ὅλους
μας.
Ἡ ἐγκράτεια ποὺ
διδάσκουν οἱ πατέρες μας δὲν εἶναι ἀφύσικος τρόπος ζωῆς, εἶναι προστασία καὶ ἐπένδυση
στὴ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα. Εἶναι σπουδαῖο νὰ περιορίζουμε τὰ πάθη καὶ τὶς ἀπολαύσεις
ἀπὸ τὶς μικρὲς ἡλικίες της ζωή μας.
Ὁ περιορισμὸς τῶν ἀναγκῶν
τοῦ σώματος εἶναι δρόμος ταπείνωσης, δηλαδὴ πνευματικὴ πρόοδος. Ἡ νηστεία τῆς
τροφῆς, τοῦ λόγου, τῆς εἰκόνας, πλάθει δοκιμασμένο χαρακτῆρα καὶ ὑψώνει τὴ ψυχὴ
ὅλων μας.
Αὐτὲς οἱ ἐπιλογὲς
φαίνονται στὸ πρόσωπό μας. Ἡ χαρὰ ποὺ ζεῖ ἡ ψυχὴ ἐνδύει τὶς κινήσεις μας πρὸς
τοὺς ἄλλους (σύζυγο, παιδιά, συνανθρώπους μας).
Ὅλο αὐτὸ ἂς γίνει
εἰκόνα γιὰ τὰ παιδιά μας.
Ἂς βλέπουν τὸ δικό
μας σῶμα προσεγμένο καὶ φροντισμένο, ἂς κλείσουν τὶς εἰκόνες στὴ ψυχή τους καὶ ἂς
βαδίσουν μὲ αὐτές. Ἀργότερα θὰ ἀπαιτήσουν ἀπὸ τὸν σύζυγο ἢ τὴ σύζυγο αὐτὸ ποὺ ἔμαθαν,
αὐτὸ ποὺ εἶδαν στὴν οἰκογένειά τους.
Ὁ ἀγῶνας μας ἤρεμα
καὶ ἁπαλὰ θὰ κυριεύσει τὴ διαδρομὴ τῆς ζωῆς τους.
Ἂς μᾶς ἀξιώσει ὁ
Θεός, ὅσο μπορεῖ ὁ καθένας μας, νὰ δώσουμε φωτεινὸ παράδειγμα στ' ἀγαπημένα μας
παιδιά.
Μαρία Μπουρλή
Ἐκπαιδευτικός
ΑΠΟ
ΤΗ ΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
Κάθε ἄνθρωπος ἔχει τόσο ἀληθινὴ γνώση ὅση βεβαιώνει ἡ
πραότητα ἡ ταπείνωση καὶ ἡ ἀγάπη ποῦ ἔχει .
¨Ὀσιος Μάρκος ὁ ἀσκητής.
Παρασκευής
Σούραλη
ΨΑΛΜΟΙ
Ψαλμός
1ος
«Ὁ δρόμος τῶν δικαίων καὶ ὁ δρόμος τῶν ἀσεβῶν»
Οἱ ψαλμοὶ εἶναι θεόπνευστοι, ἀθάνατοι, ἡ ἀξία τους ἀνεκτίμητη.
Τὸ κείμενό τους χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὴ χαρὰ καὶ τὴν ὀμορφιὰ τοῦ ποιητικοῦ λόγου.
Στ.1.2 Μακάριος ἀνὴρ ὃς οὔκ ἐπορεύθη ἐν
βουλῇ ἀσεβῶν καὶ ἐν ὁδῷ ἁμαρτωλῶν οὔκ ἔστι καὶ ἐπὶ καθέδρα λοιμῶν οὔκ ἐκάθισεν.
Στὸν πρῶτο ψαλμὸ ὁ ψαλμωδὸς μακαρίζει τὸν εὐσεβῆ ἄνθρωπο
ποὺ δὲν ἐπορεύθη πρὸς τὸ κακό , τὸ ἄσχημο , τὸ βρώμικο καὶ μελετάει τὸ νόμο τοῦ
Θεοῦ, τηρεῖ τὶς ἐντολές του καὶ τὶς ἐφαρμόζει στὴ ζωή του. Θεωρεῖ τὸν εὐσεβῆ
καλότυχο ἄνθρωπο μὲ δύναμη, μὲ θέληση, μὲ ἡρωικὸ φρόνημα.
Ὁ ψαλμωδὸς παρουσιάζει τὸν εὐσεβῆ μὲ δένδρο ποῦ εἶναι
φυτευμένο κοντὰ σὲ ἄφθονα νερὰ καταπράσινο καὶ καρποφόρο .
Πράγματι ὁ χριστιανὸς μὲ τὸν ἀγῶνα τοῦ , μὲ τὴν
προσευχή του ,μὲ τὴν μελέτη τοῦ , μὲ τὴν ἐκκλησία του καὶ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ,
ξεχωρίζει γιὰ τοὺς καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος . Ἐχει ἀγάπη ,συγχωρεῖ , εἶναι
γεμᾶτος καλοσύνη ,εἶναι σπλαγχνικός , εἰρηνικός , πρᾶος ἔχει ἐγκράτεια στὴ γλῶσσα
του καὶ στὸ σῶμα του . Ἡ Χάρη ποῦ ἀποκτᾶ δίνει καρποὺς ποὺ ἀγγίζουν τὴν οἰκογένειά
του , τὴ δουλειά του τὴν κοινωνία ποὺ ζεί .
Στὴ συνέχεια μᾶς μιλάει καὶ γιὰ τὸν ἀσεβῆ. Παρομοιάζεται ὁ ἀσεβὴς μὲ χνούδι , μὲ ἕνα
μικρὸ ἄχυρο , ποὺ τὸ παίρνει ὁ ἀέρας καὶ χάνεται .
Γινώσκει Κύριος ὁδὸν δικαίων καὶ ὁδὸς ἀσεβῶν ἀπολεῖται
.
Ἀληθινὴ εὐτυχία εἶναι νὰ ἔχεις τὸ Θεὸ μέσα σου καὶ
μοναδικὴ δυστυχία νὰ βρίσκεσαι μακριά του.
Νά μας ἀξιώσει ὁ Θεὸς νὰ πορευθοῦμε τὸ δρόμο τῶν
δικαίων. Ἂς ξεκινήσουμε νὰ διαβάζουμε ἕνα ψαλμὸ τὴ μέρα μὲ δοξασία.
Ἀμήν.
Α. Κ.
ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΑ
Η
ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΣ
ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΗ
ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ
Γενικά στίς αἱρέσεις κυριαρχεῖ ἡ τάση ὑποτίμησης
τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Στήν
πλειοψηφία τῶν χριστιανικῶν αἱρέσεων, ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου
δέν κατέχει κάποια ἰδιαίτερη θέση στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τή
σωτηρία τοῦ κόσμου. Ἀποτελεῖ ἕνα ἁπλό μέλος τῆς Ἐκκλησίας, ἴσως
τό πιό ξεχωριστό, ἀλλά ἕνα μέλος, πού δέν διαφέρει πολύ ἀπό
τά ὑπόλοιπα. Θεωρεῖται «ἁγία», μέ τήν ἴδια ἔννοια, μέ τήν ὁποία
θεωροῦνται ἅγιοι ὅλοι οἱ πιστοί (ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Προτεσταντισμός ἀπορρίπτει
τήν εἰδική ἔννοια τῆς ἁγιότητας, τήν τιμή τῶν Ἁγίων, τή μεσιτεία
τους κ.λ.π.). Ἡ παρθενία τῆς Θεοτόκου συνήθως ἀπορρίπτεται (ὅπως
καί τό ἀειπάρθενο), καί ἀντ’ αὐτῆς προβάλλεται ἡ πλάνη ὅτι ἡ Παναγία
εἶχε καί ἄλλα παιδιά πλήν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γιά τήν κατοχύρωση
τέτοιων ἰσχυρισμῶν ἐπιστρατεύεται ἡ γνωστή μέθοδος τῶν αἱρέσεων: ἡ παρερμηνεία
τῆς Ἁγ. Γραφῆς.
Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά παρατηρεῖται τό φαινόμενο τῆς ὑπερτίμησης
τοῦ προσώπου τῆς Θεοτόκου στόν χῶρο τοῦ Παπισμοῦ, η λεγομένη
«Μαριολατρία Ἡ Θεοτόκος ἐδῶ θεοποιεῖται, ἐξομοιώνεται
σχεδόν μέ τόν Τριαδικό Θεό καί ἡ τιμή της μεταβάλλεται σέ πραγματική
λατρεία.
Ἡ Θεοτόκος στήν Ὀρθόδοξη
Παράδοση
Ἡ κορυφαία θέση τῆς Θεοτόκου στήν Ὀρθόδοξη
Παράδοση (ὑπεράνω τῶν Ἁγίων καί τῶν Ἀγγέλων), εἶναι γνωστή καί αὐτονόητη. Ἡ Παναγία
εἶναι τό πιό ἀγαπητό ἀνθρώπινο πρόσωπο. Ναοί, ἑορτές, ἱερές Ἀκολουθίες,
τελετές, Παρακλήσεις, προσκυνήματα, θαυματουργές Εἰκόνες, θαύματα καί σημεῖα ὑπερφυσικά,
πλήθη προσκυνητῶν, ἐκδηλώσεις τιμῆς καί ἀγάπης, τάματα καί ἀφιερώματα
εἶναι συνηθισμένα φαινόμενα μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων.
Η ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας ἐπανειλημμένα
τονίζει ὅτι κανένας ὕμνος, καμιά ἐκδήλωση τιμῆς, δέν ἐκφράζει
τήν δόξα τῆς Θεοτόκου, οὔτε ἀποδίδει τίς εὐχαριστίες πού ὀφείλουμε
γιά τίς πλούσιες εὐεργεσίες της.
Οἱ ἐκδηλώσεις αὐτές δέν εἶναι αὐθαίρετες. Ἔχουν
τή ρίζα τους στήν Ἁγ. Γραφή καί μάλιστα στήν προφητεία τῆς ἴδιας τῆς
Θεοτόκου, ὅτι θά τήν τιμοῦν οἱ γενιές τῶν ἀνθρώπων: «ἰδού
γάρ ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί» (Λουκ. α',
48). Ἡ Θεοτόκος ἦταν τό πρόσωπο πού ἀνέμενε ἐπί αἰῶνες ὁ Θεός
γιά νά σαρκωθεῖ. Δέν εἶναι μόνο πάνω ἀπ’ ὅλους, ὅσους γεννήθηκαν
στή γῆ καί ἀπ’ ὅσους θά γεννηθοῦν μέχρι τό τέλος τοῦ κόσμου, ἀλλά
καί πάνω ἀπό τά ἀγγελικά τάγματα. «Τιμιωτέρα τῶν Χερουβείμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως
τῶν Σεραφείμ» τήν ἀποκαλοῦμε στή λατρεία μας, ἐνῶ κάποιοι
Πατέρες λένε ὅτι ἡ Θεοτόκος «κατέχει τά δευτερεῖα τῆς Ἁγ.
Τριάδος» καί ὅτι εἶναι «μετά Θεόν, θεός». Τό πρόσωπό της προτυπώνεται στήν
Παλαιά Διαθήκη μέ εἰκόνες καί σύμβολα ὅπως ἡ «Ράβδος Ἀαρών» ἡ βλαστήσασα
(Ἀρ. ιζ', 16-23), ἡ καταφλεγομένη καί μή καιομένη «Βάτος» πού εἶδε ὁ Μωϋσῆς
(Ἐξ. γ', 2-3), ἡ «Στάμνος» πού φυλασσόταν τό μάννα (Ἑβρ. θ', 4), τό «Ἀλατόμητον ὄρος» ἀπό
τό ὁποῖο προῆλθε λῖθος (Δαν. β', 34), ἡ «Πύλη ἡ κελεισμένη»
(Ἰεζ. μδ', 1-2) ἀπό τήν ὁποία θά εἰσέλθη «Κύριος ὁ Θεός», ἡ «Κλῖμαξ»
τοῦ Ἰακώβ (Γεν. κη',12) πού ὁδηγεῖ στόν οὐρανό κ.ἄ.
Ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση ὁμόφωνα
δέχεται ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι ἡ «Βασίλισσα», πού εἶδε ὁ προφήτης
Δαβίδ (Ψαλμ. μδ', 10) νά παρίσταται «ἐκ δεξιῶν» τοῦ Βασιλέως τῆς Δόξης, «ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη
πεποικιλμένη». Ἀπό τή θέση αὐτή πρεσβεύει γιά τή σωτηρία μας. Ὅπως
κάθε βασιλιάς ἱκανοποιεῖ τά αἰτήματα τῆς μητέρας του, ἔτσι
καί ὁ Βασιλεύς τῆς Δόξης δέχεται καί ἐκπληρώνει τά αἰτήματα τῆς
Θεομήτορος.
Ἡ Θεοτόκος ἔχει «μητρική παρησία»,
δηλαδή ὅ,τι ζητᾶ γίνεται. Οἱ πρεσβεῖες της διαφέρουν ἀπ’ αὐτές
τῶν Ἁγίων καί εἶναι σωστικές, γι’ αὐτό λέμε «Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς»
(δέν σώζει, βέβαια, ἡ Θεοτόκος ἀφ’ ἑαυτῆς, ἀπό μόνη
της, ἀλλά διά τοῦ Υἱοῦ της, διά τοῦ Χριστοῦ).
Ποῦ ὀφείλεται, ὅμως, ἡ κορυφαία αὐτή
θέση τῆς Παναγίας; Δέν ὀφείλεται μόνο στήν προσωπική της ἁγιότητα, ἀλλά
καί στόν ρόλο πού διαδραμάτησε στή σωτηρία τοῦ κόσμου. Στόν Εὐαγγελισμό ἔδειξε
τήν ἐλεύθερη συγκατάθεσή της στήν Σάρκωση τοῦ Λόγου καί ἔγινε ἡ Κλίμακα, ἀπό
τήν ὁποία κατέβηκε ὁ Θεός.
Μέ τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἀνεδείχθη ὄντως
Θεοτόκος, ἀφοῦ ὁ Υἱός της δέν εἶναι μόνο ἄνθρωπος, ἀλλά
καί Θεός. Μέ τήν ἔλευσή Του στόν κόσμο ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ὑπέστη
δεύτερη (ἀνθρώπινη) Γέννηση στή γῆ, διαφορετική ἀπό τήν πρώτη καί αἰώνια
Γέννησή Του ἀπό τόν Πατέρα. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι τό Δευτέρο πρόσωπο
τῆς Ἁγ. Τριάδος ἄρχισε νά ὑπάρχει ὅταν Σαρκώθηκε ἀπό
τήν Θεοτόκο, ἀλλά σημαίνει ὅτι ὁ Θεός Λόγος, λόγῳ τῆς
στενῆς («ὑποστατικῆς») ἕνωσής Του μέ τήν ἀνθρώπινη φύση Του, οἰκειοποιεῖται
ἰδιότητες τῆς ἀνθρώπινης φύσης Του, ὅπως ἡ Γέννηση.
Μέ ἄλλα λόγια τό τί εἶναι ἡ Θεοτόκος καί ποιά εἶναι ἡ θέση
της ἐξαρτᾶται ἀπό τό τί ἀκριβῶς εἶναι ὁ Χριστός.
Τό ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία εἶναι ὄντως Θεοτόκος καί ὄντως
Μητέρα τοῦ Θεοῦ ἐξαρτᾶται ἀπό τόν τρόπο, μέ τόν ὁποῖο ἑνώθηκαν ἡ θεία
καί ἡ ἀνθρώπινη φύση στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Τό ὅτι ἡ Παναγία ἀνεδείχθη
Θεοτόκος εἶναι μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο φαινόμενο, πού δέν συναντᾶται σέ
καμία ἄλλη περίπτωση, καί μέσα στόν ὅρο «Θεοτόκος» κρύπτεται ὁλόκληρο
τό μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας.
Ἀλλά καί ἡ ἀνθρώπινη Γέννηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ δέν
εἶναι ἐντελῶς φυσική, δέν εἶναι ἀπόλυτα σύμφωνη μέ τούς φυσικούς
νόμους: Οἱ ἄνθρωποι γεννιοῦνται ἀπό τόν πατέρα καί τή μητέρα
τους· ὁ Χριστός, ὅμως, γεννήθηκε «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί
Μαρίας τῆς Παρθένου». Ἡ ΓέννησήΤου ἀπό τήν Παρθένο εἶχε
προφητευθεῖ ἀπό τόν Ἡσαΐα (ζ',14) πολλούς αἰῶνες πρίν. Ἡ παρθενία
τῆς Θεοτόκου (ἤ μᾶλλον τό ἀειπάρθενο) ἀποτελεῖ θεμελειῶδες
δόγμα τῆς πίστης μας. Ἡ Θεοτόκος ἦταν Παρθένος πρό τοῦ τόκου
της καί παρέμεινε Παρθένος μετά τόν τόκο της. Κλασική εἶναι ἡ διατύπωση
τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου, κατά τήν ὁποία ἡ Θεοτόκος
«Παρθένος συνέλαβε, Παρθένος ἔτεκε, καί μετά τόν τόκο Παρθένος ἔμεινε»
(De Symbol, 3,5). Στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου νικήθηκαν οἱ νόμοι τῆς
πεπτωκυίας φύσης μας καί ἄρχισε νά ἐνεργεῖ στόν κόσμο ἡ λυτρωτική
Χάρη τοῦ Θεοῦ.
Ἀπόπειρες ὑποτίμησης τῆς Θεοτόκου
Ἡ ὑποτίμηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου δέν εἶναι
φαινόμενο μόνο τῶν τελευταίων αἰώνων. Τόν 5ο μ.Χ. αἰ. ὁ αἱρετικός
Πατριάρχης Κων/πόλεως Νεστόριος (428 - 431 μ.Χ.), ἀρνήθηκε τή χρήση τοῦ ὅρου
«Θεοτόκος», καί ἀποκαλοῦσε τήν Παναγία «Χριστοτόκο» ἤ «ἀνθρωποτόκο»! Ὁ Νεστόριος
πίστευε ὅτι ἡ Παρθένος Μαρία γέννησε ἕναν ἁπλό ἄνθρωπο,
στόν ὁποῖο ἦλθε καί κατοίκησε ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Κατά
τή διδασκαλία του, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ δέν ἑνώθηκαν
πραγματικά, ἀλλά συνδέθηκαν μέ μιά ἐξωτερική καί ἐπιφανειακή «ἕνωση» ἤ «συνάφεια». Ἡ αἵρεση
αὐτή, πού ἔχει τεράστιες συνέπειες γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου
καί ὑποτιμᾶ βάναυσα τό πρόσωπο τῆς Παναγίας, καταδικάστηκε ἀπό
τήν Γ' Οἰκουμενική Σύνοδο (431 μ.Χ.). Ὑπερασπιστής τῆς πίστεως
καί τοῦ ὅρου «Θεοτόκος» ἀνεδείχθη τότε ὁ ἅγ.
Κύριλλος Ἀλεξανδρείας (370 - 444 μ.Χ.), ἕνας ἀπό τούς
μεγαλύτερους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Τόν ὅρο «Θεοτόκος» χρησιμοποιοῦσαν ἤδη
οἱ προηγούμενοι Πατέρες.
Ἡ ὑποτίμηση τῆς Θεοτόκου κορυφώνεται στίς
σύγχρονες προτεσταντικές αἱρέσεις, οἱ ὁποῖες ἀρνοῦνται τήν εἰδική ἔννοια
τῆς ἁγιότητας, δηλαδή τήν τιμή τῶν Ἁγίων, τά θαύματα, τή μεσιτεία,
τίς πρεσβεῖες τους κ.τ.λ. Ἅγιοι θεωροῦνται γενικά ὅλοι οἱ Χριστιανοί.
Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι ἁγία, ὅσο «ἅγιος» εἶναι
καί κάποιος πού ἀνήκει σ’ αὐτές τίς αἱρέσεις! Ἡ Θεοτόκος δέν
μεσιτεύει γιά τή σωτηρία μας, δέν προσεύχεται γιά μᾶς, δέν κάνει θαύματα, ἄρα
δέν τῆς ὀφείλουμε κάποια ἰδιαίτερη τιμή! Ἡ ἀντίληψη αὐτή ἔχει
περάσει καί σέ σύγχρονες αἱρέσεις, ὅπως οἱ Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ καί
οἱ Πεντηκοστιανοί. Φυσικά, κανένας
λόγος δέ γίνεται γιά θαύματα τῆς Παναγίας, γιά θαυματουργές Εἰκόνες κ.λ.π. Οἱ σχετικές
μαρτυρίες τῆς Ἁγ. Γραφῆς, ὅπως «ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι
αἱ γενεαί» (Λουκ. α', 48), «μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά
σε καί μαστοί οὕς ἐθήλασας» (Λουκ. ια',27), «χαῖρε κεχαριτωμένη» (Λουκ.
α', 28), «εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί» (Λουκ. α', 28,41), «πολύ ἰσχύει
δέησις δικαίου ἐνεργουμένη» (Ἰακ. ε',16) κ.ἄ., ἡ ἔκφραση «Μήτηρ
τοῦ Κυρίου μου» (Λουκ. α', 43), καθώς καί οἱ προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς
Διαθήκης ἔντεχνα παραμερίζονται.
Οἱ Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ καί ἄλλες αἱρέσεις ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ Θεοτόκος
δέν εἶναι Παρθένος καί ὅτι εἶχε ἀποκτήσει καί ἄλλα παιδιά ἐκτός
τοῦ Ἰησοῦ. Τίς πλάνες αὐτές ἐπιχειροῦν νά τίς θεμελιώσουν στόν ὅρο
«πρωτότοκος», πού χρησιμοποιεῖ ἡ Ἁγ. Γραφή γιά τόν Ἰησοῦ (Ματθ.
α', 25) καί στίς ἐκφράσεις γιά τούς «ἀδελφούς τοῦ Κυρίου» (Ματθ. ιβ',
46-50, Μάρκ. γ', 31-35, Λουκ. η', 19-21 κ.ἄ.). Ὅμως, ὁ ὅρος
«πρωτότοκος» στήν Ἁγ. Γραφή δέν ἔχει τήν ἴδια ἀκριβῶς ἔννοια
μέ τή σημερινή. Δέ σημαίνει τόν πρῶτο ἀπό μιά σειρά ἀδελφῶν, ἀλλά
αὐτόν πού γεννήθηκε πρῶτος, ἄσχετα ἄν ἀκολουθοῦν ἄλλοι ἀδελφοί ἤ ὄχι
(Ἔξ. ιγ', 2,12-13, λδ', 19 ἑξ.). Τόν «πρωτότοκο» αὐτόν τόν θεωροῦσαν ἅγιο
καί εὐλογημένο, χωρίς νά περιμένουν ἄν θά ἀκολουθήσει ἄλλη
γέννηση. Μ’ αὐτή τήν ἔννοια ὁ Χριστός εἶναι ὁ «πρωτότοκος»
υἱός τῆς Μαρίας (Ματθ. α', 25), ἀλλά καί ὁ «πρωτότοκος» Υἱός τοῦ Θεοῦ (Κολ.
α', 15, Ἑβρ. α', 6), χωρίς αὐτό νά σημαίνει ὅτι ὁ Θεός ἔχει
καί «δευτερότοκον» υἱό, ἀφοῦ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ εἶναι μέν
«πρωτότοκος», ἀλλά καί «μονογενής» (Ἰω. α', 14,18, γ', 16,18, Α' Ἰω.
δ', 9), καί οἱ δυό ἔννοιες δέν ἀλληλοαποκλείονται. Ἄλλωστε, ἄν ἡ Θεοτόκος
εἶχε καί ἄλλα παιδιά, ὁ Κύριος ἀπό τόν Σταυρό δέν θά τήν ἀνέθετε
στόν Μαθητή Του Ἰωάννη γιά νά τήν φροντίζει σάν μητέρα του (Ἰω, ιθ',
26-27). Οἱ παραπάνω αἱρετικοί παρεμηνεύουν καί τήν ἔκφραση «ἕως
οὗ» στό χωρίο Ματθ. α', 25: «καί οὐκ ἐγίνωσκεν (ὁ Ἰωσήφ) αὐτήν
(τήν Θεοτόκο) ἕως οὗ ἔτεκε τόν υἱόν αὐτῆς τόν πρωτότοκον». Ὅμως, ἡ ὑπόθεση ὅτι ἡ Θεότόκος
καί ὁ Ἰωσήφ εἶχαν σχέσεις μετά τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μόνο
νοσηρῆς φαντασίας ἑρμηνεία μπορεῖ νά θεωρηθεῖ.
Παρόμοια ἰσχύουν καί γιά τήν ἔκφραση «ἀδελφοί
τοῦ Κυρίου». Στήν Ἁγ. Γραφή ὁ ὅρος «ἀδελφός» ἔχει
πολλαπλή σημασία. Κατά τό Λεξικό Βιβλικῆς Θεολογίας (ἔκδ. Ἄρτος Ζωῆς, Ἀθήνα
1980, στ. 33) σημαίνει «τούς ἀνθρώπους πού γεννήθηκαν ἀπό τήν ἴδια
μητέρα», ἀλλά καί «τά μέλη τῆς ἴδιας οἰκογένειας (Γεν 13,8· Λευ 10,4·
βλ Μκ 6,3), τῆς ἴδιας φυλῆς (2 Βασ 19,13), τοῦ ἴδιου λαοῦ (Δτ
25,3· 15,2 εξ)». Ἡ ἔκφραση «ἀδελφοί τοῦ Κυρίου» στήν Καινή Διαθήκη πιθανόν
νά σημαίνει στενούς συγγενεῖς (π.χ. ἐξαδέλφια) ἤ νά σημαίνει
τέκνα τοῦ Ἰωσήφ ἀπό προηγούμενο γάμο. Καί οἱ δύο ἐκδοχές εἶναι
πολύ πιθανές καί εὔλογες, Πάντως, δέν ὑπάρχει καμία ἀπολύτως
νύξη ὅτι πρόκειται γιά τέκνα τῆς Παναγίας. Ἀντίθετα, μαρτυρεῖται σαφῶς ἡ παρθενία
τῆς Θεοτόκου (Ἡσ. ζ', 14, Ἰεζ. μδ', 1-2, Ματθ. α', 18,23,25, Λουκ. α',
35).
Ἡ λατινική Μαριολατρία
Στόν χῶρο τοῦ Παπισμοῦ συναντᾶμε τό ἄλλο ἄκρο
στήν τιμή τῆς Θεοτόκου, δηλαδή τήν θεοποίηση ἤ τήν τιμή πού
μεταβάλλεται σέ λατρεία. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀπό
τήν ἐποχή τῆς Ζ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου (787 μ.Χ.) ἔχει θέσει σαφεῖς
προϋποθέσεις καί ὅρια στήν τιμή τοῦ Θεοῦ, τῶν Ἁγίων, τῶν ἱερῶν
Εἰκόνων κ.λ.π. ῎Ετσι, πραγματική λατρεία ἀποδίδεται μόνο στόν
Τριαδικό Θεό, στόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Στούς Ἁγίους ἀποδίδεται
τιμή, ὄχι λατρεία. Στόν Θεό ἀπονέμεται λατρευτική προσκύνηση.
Στούς Ἁγίους ἀπονέμεται τιμητική προσκύνηση. Τόν Θεό τόν λατρεύουμε,
γι’ αὐτό πού εἶναι ὁ Ἴδιος. Τούς Ἁγίους καί τήν Θεοτόκο τούς τιμᾶμε ἐξ
αἰτίας τοῦ Θεοῦ. Τούς μέν Ἁγίους ἐπειδή εἶναι (ἔγιναν) «φίλοι τοῦ Χριστοῦ»,
τήν δέ Θεοτόκο ἐπειδή εἶναι (ἔγινε) «Μήτηρ τοῦ Θεοῦ». Αὐτό
σημαίνει ὅτι ἡ τιμή πρός τούς Ἁγίους ἔχει τελικό ἀποδέκτη
τόν ἴδιο τόν Θεό. Ἡ λατρεία ἀποδίδεται μόνο στήν ἄκτιστη
φύση. Στήν κτιστή φύση μπορεῖ νά ἀποδίδεται μόνο τιμή. Ἡ ἀπόδοση
λατρείας στήν κτιστή φύση ἀποτελεῖ εἰδωλολατρία. Ἄκτιστη φύση εἶναι
μόνο ὁ Τριαδικός Θεός. Ὅλα τά ἄλλα, τά ἐκτός τοῦ Θεοῦ (Ἄγγελοι, ἄνθρωποι, Ἅγιοι, ἀκόμη
καί ἡ Θεοτόκος), ἀποτελοῦν κτιστές φύσεις. Ἡ Θεοτόκος
καί οἱ Ἅγιοι μετέχουν στήν ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔχουν
θεωθεῖ «κατά Χάριν». Αὐτό, ὅμως, δέν σημαίνει ὅτι ἡ φύση
τους μετεβλήθη ἀπό κτιστή σέ ἄκτιστη.
Μ’ αὐτές τίς προϋποθέσεις μποροῦμε εὔκολα νά
διακρίνουμε τίς ὑπερβολές τοῦ Παπισμοῦ στήν τιμή τῆς Θεοτόκου.
Στίς 8/12/1854 ὁ Πάπας Πῖος ὁ Θ' σέ Βούλλα του μέ
τίτλο «Ineffabilis Deus» ἀνεκήρυξε τό λεγόμενο δόγμα τῆς «Ἀσπίλου
Συλλήψεως», κατά τό ὁποῖο «ἡ Παρθένος Μαρία ἀπό τῆς πρώτης
στιγμῆς τῆς συλλήψεώς της διετηρήθη καθαρά παντός ἐκ τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος
ρύπου». Ἡ νέα αὐτή διδασκαλία, ὅπως εἶναι φυσικό, οὔτε
στήν Ἁγ. Γραφή βασίζεται οὔτε στούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Βασίζεται
μόνο στό ἀλάθητο τοῦ Πάπα (θεωρεῖται ἀλήθεια μόνο καί μόνο ἐπειδή
τό διεκήρυξε ὁ Πάπας), ὅπως συμβαίνει καί μέ ὅλα τά παπικά
δόγματα. Ἡ Πατερική Παράδοση, ἀντίθετα, δέχεται ὅτι ἀπαλλαγμένος ἀπό
τό προπατορικό ἁμάρτημα ἦταν μόνο ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος
γεννήθηκε «ὑπερφυῶς», «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου» καί «ὑπό μητρός Παρθένου». Κατά
τούς Πατέρες, ἡ Θεοτόκος γεννήθηκε μέ τόν ρύπο τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος
καί ἀπαλλάχθηκε ἀπ’ αὐτόν κατά τόν Εὐαγγελισμό της.
Σέ κορυφαίους παπικούς θεολόγους συναντᾶμε τίς
διδασκαλίες ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι «Μεσίτρια παρά τῷ Πατρί»
(Mediatrix, πρόκειται γιά αὐτόνομη μεσιτεία τῆς Θεοτόκου πρός τόν Πατέρα
καί ὄχι πρός τόν Υἱό της), «Συλλυτρώτρια» (Corredemptrix, ρόλος ἀνάλογος
μέ αὐτόν τοῦ Χριστοῦ) καί «Μήτηρ τῆς Ἐκκλησίας» (Mater Ecclesiae, ἔκφραση ἄγνωστη
στήν Πατερική Παράδοση). Οἱ διδασκαλίες αὐτές ἐνδέχεται νά ἀναδειχθοῦν
σέ ἐπίσημα δόγματα καί ἐκφράζουν μιά ἔντονη τάση θεοποίησης τῆς
Μητρός τοῦ Κυρίου. Τήν τάση αὐτή εἶχε διαβλέψει ὁ κατ’ ἐξοχήν ὑπερασπιτής
τῆς Θεοτόκου ἅγ. Κύριλλος Ἀλεξανδρείας (370 - 444), ὁ ὁποῖος
χαρακτηριστικά ἔγραφε: «τεθεοποιήκαμεν δέ οὐδένα τῶν τελούντων ἐν
κτίσμασι ... ἴσμεν δέ ἄνθρωπον οὖσαν καθ’ ἡμᾶς τήν μακαρίαν
Παρθένον» (Κατά Νεστορίου, Ι, 10, MPG, 76, 57Β).
Συμπεράσματα
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τιμᾶ τήν Ὑπεραγία
Μητέρα τοῦ Κυρίου. Τήν τιμᾶ πάρα πολύ, κάθε μέρα, σέ κάθε στιγμή,
συνεχῶς καί ἀδιαλείπτως. «Τιμᾶν καί μεγαλύνειν ἐμάθομεν πρῶτον μέν
καί κυρίως καί ἀληθῶς τήν τοῦ Θεοῦ Γεννήτριαν» (Δ' Πρᾶξις τῆς Ζ'
Οἰκ. Συνόδου). Τήν τιμᾶ μέ ὕμνους, μέ προσευχές, μέ δεήσεις. Τήν τιμᾶ μέ
τή συναίσθηση ὅτι καμιά ἐκδήλωση δέν μπορεῖ νά ἐκφράσει τά
«ὑπέρ ἔννοιαν καί ὑπερένδοξα τῆς Θεοτόκου μυστήρια». Ὅμως, ἡ τιμή
αὐτή δέν ἐκτρέπεται στίς αἱρετικές ὑπερβολές τῆς Παπικῆς πλάνης καί,
φυσικά, δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν ὑποτίμηση τῆς Θεοτόκου στό πλῆθος
τῶν Προτεσταντικῶν αἱρέσεων.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ζεῖ κυριολεκτικά
μέσα στήν ἐμπειρία τῶν ἐνεργειῶν, τῶν θαυμάτων, τῶν εὐεργεσιῶν τῆς
Θεοτόκου. Ἡ ἐμπειρία αὐτή εἶναι ζωντανή, καθημερινή, ἔντονη. Ἡ δέ
τιμή τῆς Θεοτόκου δέν ἀποτελεῖ τυπική ὑποχρέωση τοῦ Ὀρθόδοξου
πιστοῦ, ἀλλά ἔκρηξη χαρᾶς, εὐγνωμοσύνης καί εὐχαριστίας πρός τό
πρόσωπό της.
Πηγή: ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΙΣ , Περιοδικὴ ἔκδοσις τῆς Ἱερᾶς
Μητροπόλεως Μαντινείας καὶ Κυνουρίας , Τεῦχος 57, 2008).
ΙΕΡΟΣ
ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΝΕΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ