Επισημάνσεις για τον Μέγα Αγιασμό των Θεοφανείων

 

               Επισημάνσεις για τον Μέγα Αγιασμό των Θεοφανείων

εκ του Γραφείου κατά των αιρέσεων της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου

Εν Πάφω τη 12η Δεκεμβρίου 2024
του οσίου Σπυρίδωνος Τριμυθούντος του θαυματουργού
Γραφείο κατά των αιρέσεων

Η ακολουθία του “Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων” κατέχει μία ιδιαίτερη θέση στη ζωή της Εκκλησίας μας, λόγω της μεγάλης σημασίας και αξίας του.

Ποιος είναι όμως ο σκοπός αυτής της ακολουθίας; Όπως ο Χριστός βαπτίστηκε και αγίασε τα ύδατα του Ιορδάνου, έτσι και εμείς σήμερα τελούμε την ακολουθία για να θυμηθούμε εκείνο τον πρώτο αγιασμό των υδάτων. Επίσης μετέχουμε και εμείς αυτού του αγιασμού δια της μεταλήψεως του αγιασμένου ύδατος, είτε δια του ραντισμού.

Θα εξετάσουμε εν συντομία μέσα από την Παράδοση της Εκκλησίας, ορισμένα θέματα για τα οποία εν πολλοίς υπάρχει άγνοια ή παρανόηση:

1. Ο αγιασμός που τελείται κατά την παραμονή (5 Ιανουαρίου) και την κυρίως ημέρα των Θεοφανείων (6 Ιανουαρίου) είναι ο αυτός και της ίδιας αγιαστικής χάρης, και αποτελεί τον Μέγα Αγιασμό.
2. Ο Μέγας Αγιασμός δεν αντικαθιστά την Θεία Κοινωνία. Μπορεί σε ανθρώπους που βρίσκονται υπό επιτίμιο να μην κοινωνούν του Σώματος και το Αίματος του Κυρίου, ο πνευματικός να ορίσει να λάβουν Μέγα Αγιασμό, αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν ισοδυναμεί με την Θεία Κοινωνία.
3. Πρώτα η Θεία Κοινωνία, έπειτα ο Μέγας Αγιασμός και τελευταίο το Αντίδωρο. Αυτή είναι η σειρά κατά την οποία λαμβάνουμε το καθένα την παραμονή και ανήμερα των Θεοφανείων.
4. Δεν μπορούμε να κολλήσουμε κάποια αρρώστια αν πιούμε από το ίδιο σκεύος τον Αγιασμό με κάποιον άλλο άνθρωπο. Είναι ύδωρ αγιασμένο “δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ καὶ ἐπιφοιτήσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος”¹ δεν αποτελεί ένα κοινό νερό.
5. Ομοίως ο Αγιασμός δεν φθείρεται με την πάροδο του χρόνου σε αντίθεση με το απλό νερό που μετά από ένα διάστημα χαλάει-μυρίζει. Χαρακτηριστικά περί της αφθαρσίας του Αγιασμού, μας μιλάει και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: “καὶ τὸ θαῦμα τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν ὑδάτων γίνεται φανερὸ ἀπὸ τὸ ὅτι δὲν ἀλλοιώνεται ή φύση τοῦ νεροῦ ἐκείνου μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου, ἀλλ’ ὁλόκληρο χρόνο καὶ πολλὲς φορές δύο καί τρία χρόνια παραμένει καθαρό καὶ φρέσκο τὸ νερὸ ποὺ σήμερα αντλήθηκε, καὶ βρίσκεται μετὰ ἀπὸ τόσο χρόνο σὲ ἴση ἀξία καί κατάσταση μὲ τό νερό που μόλις πριν λίγο πάρθηκε ἀπό τήν πηγή.”²
6. Αρκεί μία μικρή ποσότητα αγιασμού να αγιάσει ολόκληρες θάλλασες και ποτάμια. Κατ’αυτό τον τρόπο, τα σκεύη που έχουμε για να διατηρούμε τον αγιασμό, δεν χρειάζεται να τα γεμίζουμε πλήρως με αυτόν. Μπορούμε εφόσον έχουμε αγιασμό, να προσθέτουμε κοινό νερό μέχρι να γεμίσει το δοχείο που θέλουμε, καθώς ο αγιασμός μετατρέπει όλο το περιεχόμενο – τη μίξη αγιασμού και κοινού νερού – σε αγιασμό. Φροντίζουμε λοιπόν όταν πάει να τελειώσει ο αγιασμός να συμπληρώνουμε με καθαρό νερό.
7. Μπορούμε να φυλάγουμε στο σπίτι μας τον Μέγα Αγιασμό καθ’όλο το έτος. Δεν υπάρχει αντίθετη μαρτυρία για το συγκεκριμένο θέμα στην Παράδοση της Εκκλησίας μας. Ας ακούσουμε και πάλι τον Ιερό Χρυσόστομο να το επιβεβαιώνει: “Αὐτή εἶναι ἡ ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία βαπτίσθηκε καὶ ἁγίασε τη φύση τῶν ὑδάτων. Γι’ αὐτό βέβαια καί τά μεσάνυχτα τῆς ἑορτῆς αὐτῆς ὅλοι φέρνουν νερό καί τό τοποθετοῦν μέσα στο σπίτι, φυλάσσοντάς το ὅλο τό χρόνο, ἐπειδή σήμερα ἁγιάσθηκαν τα ὕδατα”³

Η εορτή των Θεοφανείων με τον Μέγα Αγιασμό και την ευλόγηση των υδάτων σε κάθε ορθόδοξο Ναό που τελείται, είναι τόσο μεγάλη και σημαντική που οι άνθρωποι αγιάζονται ενώ οι δαίμονες διαλύονται. Όπως εύχεται η Εκκλησία μας: “Ποίησον τὸ ὕδωρ τοῦτο πηγήν ἀφθαρσίας, ἁγιασμοῦ δῶρον, ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον, ταῖς ἐναντίαις δυνάμεσιν ἀπρόσιτον”⁴.

Ένας πρώην – μετανοημένος – μάγος αποκαλύπτει σχετικά: “Την ημέρα της εορτής των Θεοφανείων και 40 ημέρες μετά, λόγω του μεγάλου γεγονότος της Βαπτίσεως του Ιησού Χριστού και του αγιασμού των υδάτων, όλοι οι μάγοι είχαμε φοβερούς πονοκέφαλους και μια κατάσταση τρέλας! Αυτό κρατούσε για 40 ημέρες μετά τα Θεοφάνεια! Λύνονται δηλαδή όλα τα μάγια από την ημέρα των Θεοφανείων, σαν ένδειξη δώρου του Θεού για τον Υιό Του που Βαπτίζεται προς τους Ορθοδόξους. Και τότε όλοι οι μάγοι ομολογούσαμε ότι πράγματι μόνο ο Χριστός και η Εκκλησία Του έχουν αυτή την δύναμη!”

Ο Θεός να μας δίνει φώτιση.
Φώτιση “γνώσεως καὶ εὐσεβείας”⁵.

Με εν Χριστώ αγάπη
εκ του Γραφείου κατά των αιρέσεων
της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου

---

1. Εκ των “Ειρηνικών” της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού: “Ὑπὲρ τοῦ ἁγιασθῆναι τὸ ὕδωρ τοῦτο, τῇ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ καὶ ἐπιφοιτήσει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.” ↩︎
2. ΕΠΕ 35, 498 ΙΩ Χρυσοστόμου: “Εἰς τὸ Ἅγιον Βάπτισμα”: “καὶ τὸ σημεῖον γίνεται ἐναργὲς οὐ διαφθειρομένης τῆς τῶν ὑδάτων ἐκείνων φύσεως τῷ μήκει τοῦ χρόνου, ἀλλ’εἰς ἐνιαυτὸν ὁλόκληρον καὶ δύο καὶ τρία πολλάκις ἔτη τοῦ σήμερον ἀντληθέντος ἀκεραίου καὶ νεαροῦ μένοντος, καὶ μετὰ τοσοῦτον χρόνον τοῖς ἄρτι τῶν πηγῶν ἐξαρπασθεῖσιν ὕδασιν ἁμιλλωμένου.” ↩︎
3. ΕΠΕ 35, 498 ΙΩ Χρυσοστόμου: “Εἰς τὸ Ἅγιον Βάπτισμα”: “Αὕτη γάρ ἐστιν ἡ ἡμέρα καθ’ἣν ἐβαπτίσατο καὶ τὴν τῶν ὑδάτων ἡγίασε φύσιν. Διά τοι τοῦτο καὶ μεσονυκτίῳ κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην ἅπαντες ύδρευσάμενοι οἴκαδε τὰ νάματα ἀποτίθενται, καὶ εἰς ἐνιαυτὸν ὁλόκληρον φυλάττουσιν, ἅτε δὴ σήμερον ἁγιασθέντων τῶν ὑδάτων.” ↩︎
4. Από την Ευχή του αγιασμού του ύδατος στην ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού ↩︎
5. Εκ των “Ειρηνικών” της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού: “Ὑπὲρ τοῦ φωτισθῆναι ἡμᾶς φωτισμὸν γνώσεως καὶ εὐσεβείας, διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν.” ↩︎

impaphou.org

 

Οἱ 13 Βατοπαιδινοί Ὁσιομάρτυρες οἱ ὑπό λατινοφρόνων μαρτυρήσαντες

(4 Ἰανουαρίου †)

  

Τό Ἅγιον Ὄρος, ἐκτός ἀπό Ὁσίους καί ἀσκητές Ἁγίους καί Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀνέδειξε καί πλῆθος Ὁσιομαρτύρων καί Νεομαρτύρων. Ἡ ὑπεράσπιση μέχρι θανάτου τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, χωρίς καμμία ὑποχώρηση καί παραχώρηση, συνόδευε πάντοτε τούς ἀσκητικούς καί νηπτικούς ἀγώνες τους, ἀφοῦ «οὐδέν ὠφελεῖ βίος ὀρθός δογμάτων διεστραμμένων» ( Ἅγ. Ἰωάννης Χρυσόστομος).

Ἔτσι, ὅταν τό 1274, στή Σύνοδο τῆς Λυών ὁ Αὐτοκράτορας Μιχαήλ Η” Παλαιολόγος (1261-1282) ὑπέγραψε ψευδοένωση μέ τούς Λατίνους, προκειμένου νά ἐξασφαλίσει τήν πολιτική ὑποστήριξη τοῦ Πάπα καί νά μπορέσει νά ἀνασυγκροτήσει τήν ἀποδιοργανωμένη ἀπό τήν λατινική κατοχή Βυζαντινή Αὐτοκρατορία, οἱ Ἁγιορεῖτες ἀντέδρασαν, ὅπως ἄλλωστε καί ἡ πλειοψηφία τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ.

Κατ” ἀρχήν ἔστειλαν γενναία ὁμολογιακή ἐπιστολή πρός τόν Αὐτοκράτορα καί τήν Σύνοδο τῶν Ἱεραρχῶν, ἀφοῦ εἶχε, ἐν τῷ μεταξύ, ἐξοριστεῖ ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἅγιος Ἰωσήφ. Σ' αὐτήν ἐπικρίνουν μέ παρρησία τίς παπικές καινοτομίες, χαρακτηρίζουν τόν πάπα «αἰρετικό» καί «ἀπόστολο τοῦ σατανᾶ», τούς δέ Λατίνους «ἄθεους», ἐνῶ ἐκδηλώνουν τήν ἀπορία τους «πῶς ἄρα καί προσδεκτέοι καί ἑνωτέοι τῷ ἀμωμήτῳ καί ὀρθοδόξῳ σώματι τῆς ἁγίας καθολικῆς καί ἀποστολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας» (Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας, Ἱερά Μονή Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους, “Ἅγιον Ὄρος, 2003).

 

Ταυτόχρονα διέκοψαν κάθε ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ ὅσους ἑνώθηκαν καί ἀποδέχτηκαν τούς Λατίνους.

Ὁ Μιχαήλ Η”, ἀποφασισμένος νά ἐπιβάλει τήν ἕνωση μέ κάθε τρόπο, σέ συνεργασία μέ τόν Λατινόφρονα Πατριάρχη Ἰωάννη ΙΑ” Βέκκο (1275-1282) στράφηκε μέ μανία ἐναντίον τῶν Ἁγιορειτῶν. Οἱ δύο λατινόφρονες ἡγέτες Ἐκκλησίας καί Πολιτείας μετέβησαν στό Ἅγιον Ὄρος μέ παπική ἐπικουρία γιά νά ἀναγκάσουν τούς Ἁγιορεῖτες νά δεχθοῦν τήν ἕνωση.

Οἱ Μονές Μεγίστης Λαύρας καί Ξηροποτάμου ὑπέκυψαν πρός στιγμήν στήν βία τῶν Λατινοφρόνων καί ἀποδέχτηκαν τήν βδελυρή ψευδοένωση.

Οἱ Μοναχοί, τῆς Μονῆς τῶν Ἰβήρων ἀντιστάθηκαν μέ ἄκαμπτο καί ἀδιάλλακτο φρόνημα. Ἤλεγξαν μέ αὐστηρότητα καί παρρησία τόν δυσσεβῆ βασιλέα καί τούς ὁμόφρονές του ὡς αἰρετικούς καί παράνομους. Ὁ Μιχαήλ ἐξοργισμένος ἔδωσε ἐντολή στούς στρατιώτες του νά βάλουν σ” ἕνα πλοῖο τούς μοναχούς πού κατάγονταν ἀπό τήν Ἰβηρία καί ἀφοῦ ξανοιχτοῦν στό πέλαγος νά τό βυθίσουν μαζί μέ τούς ἐπιβάτες του. Ἔτσι οἱ ἅγιοι Ὁσιομάρτυρες ἔλαβαν τόν στέφανο τοῦ μαρτυρίου ἐπισφραγίζοντας μέ τή θυσία τους τήν ὅλη ὁσιακή βιωτή τους. Τούς Ἅγίους Ἰβηρίτες Ὁσιομάρτυρες ἑορτάζουμε στίς 13 Μαΐου.

Οἱ λατινόφρονες συνεχίζοντας τήν καταστροφική ἐπιδρομή τους ἔφθασαν στή Μονή Βατοπαιδίου, ἀλλά καί ἐκεῖ ἀντιμετώπισαν ἰσχυρή ἀντίδραση. Ἀφοῦ κατάλαβαν πώς δέν ὑπῆρχε περίπτωση νά λυγίσουν τούς μοναχούς πού ἀντίκρυσαν ὡς ἀκλόνητους βράχους τῆς Πίστεως, ἄρχισαν νά τούς κακοποιοῦν. Τέλος ἔσυραν ἔξω τόν ἁγιώτατο προηγούμενο Ὅσιο Εὐθύμιο καί δώδεκα ἀπό τούς μοναχούς καί τούς ἀπηγχόνισαν. Ἡ μνήμη αὐτῶν τῶν Βατοπαιδινῶν ὁσιομαρτύρων ἑορτάζεται στίς 4 Ἰανουαρίου.

Ἔπειτα ἀπό ὅλα αὐτά καί ἐνῶ οἱ Λατινόφρονες συνέχιζαν νά λεηλατοῦν τά πάντα στό πέρσμά τους, ἔφθασαν στή Μονή τοῦ Ζωγράφου.

 

Οἱ μοναχοί τῆς Μονῆς Ζωγράφου, εἶχαν εἰδοποιηθεῖ ἀπό ὅραμα τῆς Παναγίας γιά τόν ἐπερχόμενο κίνδυνο. Ἕνας μοναχός πού ἀσκήτευε σέ κοντινό κελλί, τήν ὥρα πού διάβαζε τούς Χαιρετισμούς τῆς Παναγίας, ἄκουσε τή φωνή τῆς Θεομήτορος ἐπιτακτική: «Ἀπελθών ταχέως εἰς τήν Μονήν, ἀνάγγειλον εἰς τούς ἀδελφούς καί τόν Καθηγούμενον ὅτι οἱ ἐχθροί ἐμοῦ τε καί τοῦ Υἱοῦ μου ἐπλησίασαν. Ὅστις λοιπόν ὑπάρχει ἀσθενής τῷ πνεύματι, ἐν ὑπομονῇ ἄς κρυφθῇ, ἕως ὅτου παρέλθει ὁ πειρασμός. Οἱ δέ ἐπιθυμοῦντες μαρτυρικούς στεφάνους ἄς παραμείνωσιν ἐν τῇ Μονῇ. Ἄπελθε λοιπόν ταχέως».

Κάποιοι ἀπό τούς μοναχούς φοβισμένοι κατέφυγαν στά γύρω βουνά. Οἱ ὑπόλοιποι κλείσθηκαν μέσα στόν πύργο τῆς Μονῆς. Ἀπό ἐκεῖ ἤλεγξαν μέ παρρησία τούς Λατινόφρονες ὡς αἱρετικούς καί παράνομους. Τότε ὁ βασιλέας ἐξοργισμένος διέταξε καί τούς ἔκαψαν ζωντανούς μαζί μέ τόν πύργο πού χρησίμεψε σάν ὀχυρό τους. Ἔτσι κέρδισαν καί αὐτοί τόν στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Τά ὀνόματά τους εἶναι Θωμᾶς, ἡγούμενος τῆς Μονῆς, Βαρσανούφιος, Κύριλλος, Μιχαήλ, Σίμων, Ἰλαρίων, Ἰώβ, Κυπριανός, Σάββας, Ἰάκωβος, Μαρτινιανός, Κοσμᾶς, Σέργιος, Μηνᾶς, Ἰωάσαφ, Ἰωαννίκιος, Παῦλος, Ἀντώνιος, Εὐθύμιος, Δομετιανός, Παρθένιος. Μαζί τους μαρτύρησαν καί τέσσερεις λαϊκοί, τῶν ὁποίων δέν διεσώθηκαν τά ὀνόματα. Ἡ μνήμη τῶν Ζωγραφιτῶν Ὁσιομαρτύρων ἑορτάζεται στίς 22 Σεπτεμβρίου.

 

Ἀφοῦ ὁ Μιχαήλ ἀνεχώρησε ἀπό ἐκεῖ, ἔφθασε στήν κελλιώτικη Λαύρα τῶν Καρεῶν, στήν ὁποία εἶναι ἐγκατεστημένη καί ἡ ἔδρα τοῦ Πρῶτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ δέ Πρῶτος, ὁ Κοσμᾶς καί οἱ συνασκητές του ἐναντιώθηκαν στόν βασιλέα μέ γενναιότητα, ἐλέγχοντάς τον ὅπως καί οἱ προηγούμενοι Πατέρες. Ὁ βασιλέας ἔκανε ἐπίμονες προσπάθειες νά τούς μεταπείσει. Ὅλες ὅμως ἀπέβησαν ἄκαρπες καθώς καί ἐδῶ οἱ μοναχοί ἀποδείχθηκαν σταθεροί, καί ἀμετάπειστοι. Τά βασανιστήρια πήραν τή θέση τῶν λόγων ἀλλά οἱ εὐλογημένοι μοναχοί μέ ὅλο καί περισσότερη δύναμη ὁμολογοῦσαν τήν Ὀρθόδοξη Πίστη ὡς μόνη ἀληθινή καί σωτήρια.

Ἔτσι διατάχθηκε καί γι” αὐτούς ὁ θάνατος. Ἀγχόνη γιά τόν Πρῶτο Ὅσιο Κοσμᾶ καί σφαγή γιά τούς μοναχούς. Τό αἷμα τῶν Ἁγίων σφράγισε καί ἐδῶ τήν ὁμολογία τους καί μαζί μέ τις ψυχές τους ἀνέβηκε στό θρόνο τοῦ Θεοῦ ὡς ἡ ὕστατη αἱματηρή θυσία τους.

Ἡ ἀνακομιδή τῶν λειψάνων τοῦ ὁσίου Κοσμᾶ τοῦ Πρώτου ἔγινε στίς 5 Δεκεμβρίου τοῦ 1981. Τότε ἑορτάστηκε καί γιά πρώτη φορά ἡ μνήμη τῶν Καρεωτῶν Ὁσιομαρτύρων καί ἔκτοτε καθιερώθηκε.

Οἱ Ἅγιοι Ὁσιομάρτυρες πού μαρτύρησαν ὑπό τῶν Λατινοφρόνων ἀποτελοῦν μιά συνέχεια στήν ἁλυσίδα τοῦ μαρτυρικοῦ καί ἀσκητικοῦ φρονήματος τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ὁμολογία καί μαρτυρία ὑπέρ τῆς πίστεως εἶναι ἀδιάρρηκτα συνδεδεμένα μέ τό μοναδικό ἀγγελικό πολίτευμα καί ἀποδεικνύουν τήν εἰλικρίνεια τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων καί τήν πιστότητα στήν Ὀρθοδοξία καί τήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἡ θυσία τῶν Ὁσιομαρτύρων ἀποτελεῖ ὁδοδείκτη γιά τήν πορεία τῶν ἀνά τούς αἰῶνες μοναχῶν καί κυρίως τῶν Ἁγιορειτῶν, πού ὀφείλουν νά μή συμβιβαστοῦν ποτέ μέ ὁποιαδήποτε ἔκπτωση ἀπό τίς ἀλήθειες τῆς πίστεως, ἐάν θέλουν νά εἶναι πραγματικά συνεχιστές τῆς Παραδόσεώς τους.

 

Κοντάκιον τῶν Ὁσιομαρτύρων

Ἀνωνύμου μοναχοῦ. Ἦχος πλ.δ”. Τῇ “Ὑπερμάχῳ.

Λατινοφρόνων καθαιρέτας εὐφημήσωμεν, Κοσμᾶν τόν «Πρῶτον», Ὄρους Ἄθω τό προτείχισμα, πυρικαύστους τε Ζωγράφου Χριστοῦ ὁπλίτας, Βατοπαιδίου συνοδίαν τήν ἀήττητον, καί Ἰβήρων οὐρανόσθενον ὁμήγυριν· τούτοις κράζοντες· χαίρετε στῦλοι τῆς πίστεως.