Ε ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΣΙΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ

 

 

(Γέροντος Πετρώνιου Τανάσε)

 

...Ἀπό τίς ὑπόλοιπες ἑβδομάδες τῆς νηστείας, ἡ Πέμπτη κατέχει ἰδιάζουσα θέση, καθ’ ὅσον περιέχονται σ’ αὐτήν δύο ἰδιαίτερα γεγονότα: ὁ Μέγας Κανών τῆς Πέμπτης καί ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος τοῦ Σαββάτου.

Τήν Πέμπτη πρωί στόν ὄρθρο διαβάζεται ὁλόκληρος ὁ Κανών τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, πού διαβάστηκε κατά τό Μέγα Ἀπόδειπνο τῶν πρώτων τεσσάρων ἡμερῶν τῆς πρώτης ἑβδομάδος. Μαζί μέ τόν Κανόνα διαβάζεται καί ἡ ζωή τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, πού εἶναι γραμμένη ἀπό τόν πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Σωφρόνιο.

Ἡ αἰτία γιά τήν ὁποία τοποθετήθηκαν τά παραπάνω σ’ αὐτή τήν ἑβδομάδα, ὅπως λέγει τό συναξάριο τοῦ Τριωδίου, εἶναι ὅτι πλησιάζει πρός τό τέλος ἡ νηστεία καί οἱ ἄνθρωποι δέν θά πρέπει νά ἀποκάμουν ἀπό ἀκηδία στόν πνευματικό τους ἀγῶνα καί νά ἐγκαταλείψουν τόν δρόμο τῆς ἀσκήσεως καί ταπεινώσεως.

Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας μέ τίς ἱστορίες πού μνημονεύει στόν Κανόνα του γιά τά καλά ἔργα τῶν ἀνθρώπων τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, παροτρύνει τούς ἀγωνιστές χριστιανούς ν’ ἀντιμετωπίσουν ἀνδρείως τούς νοητούς ἐχθρούς. Ἐνῷ ὁ ἅγιος Σωφρόνιος μέ τήν τερπνή καί ὡραία διήγηση ἐνισχύει καί προτρέπει τούς πιστούς πρός τόν Θεό, ὥστε νά μήν ἀπελπισθοῦν, ὅσοι ἔπεσαν σέ ἁμαρτίες, καί ὅτι τό ἔλεος καί ἡ ἀγαθότης τοῦ Θεοῦ ἀπέναντι στούς ἁμαρτωλούς, καθώς φαίνεται ἀπό τήν ζωή τῆς ὁσίας Μαρίας, εἶναι μεγάλη.

Τό Κοντάκιο εἶναι μία δυνατή προτροπή ἐγρηγόρσεως καί προετοιμασίας γιά τήν μέλλουσα φοβερή ἀπολογία: «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις; Τὸ τέλος ἐγγίζει καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι! Ἀνάνηψον οὖν, ἵνα φείσηταί σου Χρίστὸς ὁ Θεός, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πληρῶν».

Στόν ὄρθρο τοῦ Σαββάτου, διαβάζονται σέ τέσσερις στάσεις οἱ Χαιρετισμοί τῆς Θεοτόκου μέ πανηγυρική χάρη καί μέ ἐπανάληψη πολλές φορές τοῦ πρώτου κοντακίου πού λέγεται πρός τιμήν αὐτῆς τῆς ἑορτῆς: «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια...».

Ἡ ἑορτή αὐτή καθορίσθηκε πρός τιμήν καί μνήμην τῶν νικῶν πού ἐκέρδισαν οἱ χριστιανοί μαχητές μέ τήν θαυμαστή βοήθεια τῆς Θεομήτορος, πρῶτον ἐναντίον των Σκυθών καί Περσῶν, δεύτερον ἐναντίον των Σαρακηνών καί τρίτον ἐναντίον τῶν Ἀγαρηνῶν, οἱ ὁποῖοι μέ ἄπειρο πλῆθος στρατιωτῶν πολιόρκησαν ἀπό ξηρᾶς καί θαλάσσης τήν Κωνσταντινούπολη. Ὁ πατριάρχης Σέργιος μαζί μέ τόν κλῆρο καί τούς χριστιανούς ἐτέλεσαν ἀγρυπνία, προσευχή καί λιτανεία μέ τίς ἱερές εἰκόνες καί ἰδιαίτερα μέ τήν θαυματουργό εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, τῆς ὁποίας ἡ ἀήττητος δύναμις δέν ἄργησε νά φανερωθεῖ. Διότι οἱ ἄπιστοι, ὄντας ἀσυγκρίτως περισσότεροι, ἀπ’ ὅτι ἦσαν οἱ χριστιανοί, ἐνικήθησαν τελείως, ἐνῷ τά πλοῖα τους βυθίσθηκαν μέσα στήν φουρτουνιασμένη θάλασσα. Γιά ν’ ἀποδώσουμε στήν Ὑπέρμαχο Στρατηγό τά εὐχαριστήρια, ἡ ὁποία φυλάγει τό γένος τῶν χριστιανῶν ἀπροσμάχητον καί τό ἐλευθερώνει ἐκ παντοίων κινδύνων, ψάλλουμε τό Κοντάκιό της «Τῇ Ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ...», ποιήμα τοῦ πατριάρχου Σεργίου.

Ἡ πέμπτη Κυριακή παρουσιάζει ἐνώπιόν μας ἕνα μεγάλο πρότυπο ὑψηλῆς πνευματικῆς στάθμης, τήν ζωή τῆς ὁσίας Μητρός ἡμῶν Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας. Ἐάν ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος τῆς περασμένης Κυριακῆς εἶναι τό πρότυπο τῆς μοναχικῆς ζωῆς καί ὅλων τῶν ἀνθρώπων πού ποθοῦν τήν σωτηρία τους, χωρίς παρεκκλίσεις καί παλινδρομήσεις ἀπό τόν ἀληθινό δρόμο, ἡ ὁσία Μαρία εἶναι τό ὑπόδειγμα μετανοίας αὐτῶν πού ἁμάρτησαν ἤ πλανήθηκαν ἀπό τήν ὁδό τῆς σωτηρίας καί αὐτῶν πού ταξιδεύουν μετ’ ἐμποδίων καί πτώσεων. Εἶναι ἀκόμη ὑπόδειγμα μετανοίας καί γι’ αὐτούς πού ἀγωνίζονται, ὅσον ἠμποροῦν, νά ὑψωθοῦν στήν κλίμακα τῆς ἁγιότητος.

Ὅπως διηγεῖται ἡ ἴδια, ἐπέρασε τήν νεότητά της μέσα στά πλέον ἀδιάντροπα καί ἀχαλίνωτα πάθη. Κάποτε, βλέποντας μερικά πλοῖα πού ἑτοιμάζοντο νά πλεύσουν πρός τήν Ἱερουσαλήμ, γιά τήν ἑορτή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἀνεχώρησε καί αὐτή μέ μία ὁμάδα νεαρῶν ἀγοριῶν, ὄχι μέ σκοπό νά προσκυνήσει, ἀλλ’ ἐπειδή εὑρῆκε εὐκαιρία καί ἀνθρώπους γιά νά ἱκανοποιήσει τήν ἀχόρταστη πορνική ἐπιθυμία της.

Ἔφθασε στά Ἱεροσόλυμα, μετά ἀπό ἕνα ἁμαρτωλό ταξίδι, καί ἐπῆγε μαζί μέ ὅλο τόν κόσμο στόν ναό γιά τήν προσκύνηση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ὅμως δέν ἠμπόρεσε νά προχωρήσει πιό μέσα στόν νάρθηκα, ὅσο καί νά ἐβίαζε τόν ἑαυτό της, διότι μία ἀόρατος δύναμις τήν ἐμπόδιζε. Τότε λοιπόν, ἐξύπνησε μέσα της τό αἴσθημα τῆς ἐνοχῆς καί ἀμαρτωλότητος. Βλέποντας δίπλα τήν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, προσευχήθηκε μέ μετάνοια καί ἐσωτερική συντριβή. Ἀφοῦ αἰσθάνθηκε κάποια καρδιακή ἀνακούφιση, δοκίμασε πάλι νά μπεῖ στήν ἐκκλησία. Πράγματι καμία δύναμις δέν τήν ἐμπόδισε τώρα νά μπεῖ μέσα. Προσκύνησε μέ μεγάλη ταπείνωση τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου καί, ὅταν ἐξῆλθε τοῦ ναοῦ, ὕψωσε ἄλλη θερμή προσευχή πρός τήν Θεοτόκο. Ἐκείνη ἄκουσε τήν μετά δακρύων προσευχή της καί τῆς εἶπε νά περάσει τόν Ἰορδάνη ποταμό καί νά ὑπάγει στήν ἔρημο. Μετά ἀπό μία σύντομη στάση στήν ἐκκλησία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ στόν Ἰορδάνη, ὅπου καί ἀξιώθηκε τῆς κοινωνίας τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, πέρασε τά σύνορα τῆς ἐρήμου καί ἄρχισε μιά καινούργια ζωή. Πράγματι, ἔκαμε μία ὑπεράνθρωπη ζωή πού τήν συνέχισε μέχρι τό θάνατό της. Σαράντα ἑπτά χρόνια ἔζησε μέ δύο καί ἥμισυ κομμάτια ψωμί, τά ὁποῖα εἶχε πάρει κατά τήν ἀναχώρησή της ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ. Ὅλη αὐτή τήν περίοδο βασανιζόταν ἀπό τήν πεῖνα, τήν δίψα, τήν γυμνότητα, τόν καύσωνα τοῦ ἡλίου, τήν ἀνυπόφορη παγωνιά τῆς νυκτός καί ἀπό τήν ἀδιάκοπη πάλη μέ τά ἀκάθαρτα πνεύματα.

Στά τελευταῖα της χρόνια, κατά θεία οἰκονομία, συναντήθηκε μέ τόν ὅσιο Ζωσιμά, ὁ ὁποῖος τῆς προσέφερε πρό τοῦ θανάτου της τήν Θεία Κοινωνία καί μᾶς διηγήθηκε τήν ζωή της, ὅπως τήν ἄκουσε ἀπό τό στόμα τῆς Ὁσίας. Μετά ἀπό τόσα χρόνια ἀσκήσεως στήν ἔρημο ἡ ὁσία Μαρία ἐξομοιώθηκε περισσότερο μέ τούς ἀγγέλους παρά μέ τούς ἀνθρώπους. Διότι, ὅταν προσευχόταν, ἀνυψωνόταν στόν ἀέρα. Ἐπέρασε τόν Ἰορδάνη χωρίς νά βραχεῖ, προεγνώριζε τούς διαλογισμούς τῶν ἀνθρώπων καί προέβλεπε τά μακράν καί τά μέλλοντα, ὡσάν νά τά εἶχε μπροστά της.

Ἡ ὁσία Μαρία μας καταπλήσσει κατά τό ξεκίνημά της γιά τήν καινούργια ζωή μέ δύο σπουδαῖα ἔργα: τήν ἀσάλευτη ἀπόφασή της ν’ ἀρχίσει μιά ἄλλη ζωή καί τήν τελεία ἀποκοπή της ἀπό τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας. Ἡ ἁμαρτία εἶναι αἰχμαλωσία, ἡ σωτηρία εἶναι ἐλευθερία. Δέν ὑπάρχει σωτηρία στήν χώρα τῆς ἁμαρτίας. Ὁ Ἑβραϊκός λαός ἔφυγε ἀπό τήν δουλεία τῆς Αἰγύπτου, γιά νά περάσει στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Ὁ Ἄσωτος Υἱός, μόνον ὅταν ἐπέστρεψε στό πατρικό του σπίτι, ἐφόρεσε τήν πρώτη στολή καί τιμήθηκε. Ἡ ὁσία Μαρία, ὄχι στήν Αἴγυπτο, πού ἦτο ὁ τόπος τῶν ἁμαρτιῶν της, ἀλλά μακριά, στήν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνου, ἐκεῖ ἐλευθερώθηκε ἀπό τήν ἁμαρτία καί ἁγιάσθηκε. Συνεπῶς, γιά ν’ ἀρχίσουμε μιά καινούργια ζωή μέ τόν Χριστό, πρέπει νά κόψουμε τελείως τίς σχέσεις μας μέ τήν ἁμαρτία. Δέν ἠμποροῦμε νά βάλουμε καλῆ ἀρχή, ἐάν δέν μισήσουμε τήν ἁμαρτία ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς μας.

Ὁ ἅγιος Αὐγουστῖνος, πού κι αὐτός στήν νεότητά του ἔκανε αὐτή τήν ἁμαρτωλή ζωή, προσευχόταν μέ μεγάλη μετάνοια λέγοντας: «Κύριε, βοήθησέ με νά Σέ ἀγαπήσω μέ τόση ἀγάπη, μέ ὅση ἀγάπησα τήν ἁμαρτία στό παρελθόν!».

Αὐτό εἶναι τό πρῶτο ἔργο στήν ζωή τῆς ὁσίας Μαρίας, τό ὁποῖον δέν πρέπει νά ξεχνοῦμε. Ἐάν θέλουμε νά ἐπιτύχουμε κάτι μέ τήν προσευχή, τήν νηστεία καί τίς ἄλλες χριστιανικές ἀσκήσεις, πρέπει νά ἐξέλθουμε ἀπό τήν Αἴγυπτο, νά κατοικήσουμε στήν ἔρημο, νά περάσουμε τόν Ἰορδάνη καί νά πᾶμε στήν Ἱερουσαλήμ νά σηκώσουμε τόν σταυρό. Νά φύγουμε δηλαδή ἀπό τήν ἁμαρτία καί νά φιλοξενηθοῦμε στήν γῆ τῆς ἀναμαρτησίας μέ τήν σταθερή ἀπόφαση νά κάνουμε μόνο τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Αὐτή ἡ ἀπόφασις δέν λαμβάνεται εὔκολα, διότι εὐθύς ἀμέσως ἀρχίζουν οἱ δυσκολίες. Σαράντα ἑπτά χρόνια στήν ἔρημο, συνεχής ἀγῶνας γιά τήν λύτρωση ἀπό τά τυραννικά πάθη, τά ὁποῖα βασανίζουν τήν ψυχή της, ἐνῷ τά ἔχει ἀπαρνηθεῖ. Ἡ ὁσία Μαρία εὑρίσκεται στήν ἔρημο, ὑποφέρει ἀπό τήν πεῖνα, τήν δίψα, δέν βλέπει κανέναν ἄνθρωπο μέσα στήν ἔρημο, δέν ἀκούει κανέναν, κι ὅμως δέκα ἑπτά χρόνια βασανίζεται ἀπό τήν φλόγα τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν, ἀπό τίς ἀναμνήσεις τῆς πορνείας, γαστριμαργίας καί μέθης, στά ὁποῖα ζοῦσε παλαιότερα. Ἀπ’ ἐδῶ καταλαβαίνουμε, ὅπως εἴδαμε καί στόν Ἄσωτο Υἱό, ὅτι ἡ ἁμαρτία εἶναι ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός τῆς ψυχῆς μας. Ὄργανο τοῦ διαβόλου εἶναι ὁ ἴδιος ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος μέ ὑποκρισία, μέ πονηρία, μέ ψεῦδος καί ἀπάτη κρύβει τήν ἐχθρότητα πού τρέφει ἐναντίον μας, μέχρις ὅτου μᾶς πιάσει στήν παγίδα τῆς συνηθείας μέ τήν ἁμαρτία. Τότε λοιπόν, μᾶς παρουσιάζει ὅλο τό θανάσιμο μῖσος πού ἔχει ἐναντίον μας, δέν μᾶς λυπᾶται καθόλου, μᾶς βασανίζει καί δέν θέλει ν’ ἀναχωρήσει, χωρίς νά ὁδηγήσει καί τήν δική μας ψυχή στά βάσανα τοῦ ἅδου. Γι’ αὐτό ὅλοι οἱ Πατέρες μᾶς προτρέπουν νά ἀποφεύγουμε σάν δάγκωμα ὀχιᾶς τήν πρώτη ἐμπειρία τῆς ἁμαρτίας καί περιεργείας.

Ὅποιος φεύγει ἀπό τήν ἁμαρτία, λυτρώνεται ἀπό τόν φοβερό πόλεμο πού κατόπιν ἀκολουθεῖ, ἀπό τόν ὁποῖο δέν εἴμεθα σίγουροι ὅτι κάποτε θά λυτρωθοῦμε. Εἶναι πολύ σπουδαῖο νά ἔχουμε τήν θέληση καί τήν ἀποφασιστικότητα τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας.

Ἀλήθεια, ὅταν σκεπτώμεθα τήν ζωή, τούς ἀγῶνες καί τήν ὑπομονή της, κυριευόμεθα ἀπό θαυμασμό καί φόβο. Ἡ ἀσκητική πολιτεία της μᾶς φαίνεται ὑπεράνθρωπη. Κι ἔτσι εἶναι, διότι δέν γινόταν διαφορετικά. Τό δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας δέν θεραπεύεται μέ τό νερό τῶν λουλουδιῶν. Ἔχει ἀνάγκη ἀπό δυνατά ἰατρικά φάρμακα, ὄχι μέ ἡμίμετρα ἀλλά μέ ἀγῶνα ζωῆς καί θανάτου. Οἱ πατέρες ἀπό τό Γεροντικό λέγουν ἕνα σοφό λόγο: «Δῶσε θέληση καί πᾶρε δύναμη», κι ἄλλος λέγει: «Δῶσε αἷμα καί λάβε πνεῦμα». Εἶσαι ἀδύνατος πνευματικά; Ὁ Σωτήρ γιά τούς ἀδυνάτους ἦλθε. «Θέλεις νά γίνεις ὑγιής;» μᾶς ἐρωτᾶ. Πρέπει μέ ὅλη σου τήν καρδιά νά δοθεῖς σέ Μένα καί θά πάρεις δύναμη. Πᾶρε δύναμη νά ξεπεράσεις τις στεναχώριες, νά ἀντιμετωπίσεις τόν νοητό ἐχθρό, νά μήν ὑποκύπτεις στόν ἀγῶνα, νά δώσεις αἷμα γιά νά λάβεις πνεῦμα. Ἡ Χάρις ἐνισχύει τις ἐξαντλημένες ἀπό τήν ἁμαρτία δυνάμεις, θεραπεύει τά ψυχικά τραύματα καί αὐτό πού μέ τήν θέλησή μας καταστρέψαμε, τώρα πρέπει νά τό ἐπανορθώσουμε μέ τήν καθαρή ἐξομολόγηση, μέ τήν εἰλικρινῆ μετάνοια, μέ τά καλά ἔργα, μέ τήν νηστεία καί τήν προσευχή. Ἐάν κάποτε μᾶς εὐχαρίστησε ἡ ψεύτικη ἀπόλαυσις τῆς ἁμαρτίας, τώρα πρέπει νά γευθοῦμε καί τήν ὠφέλιμη πικράδα τοῦ ἰατρικοῦ φαρμάκου. Ὅπως ὁ ἀσθενής ὑπομένει τήν ἐγχείρηση, τήν κοπή τῶν μελῶν, τό πικρό φάρμακο, γνωρίζοντας ὅτι αὐτά θά τοῦ χαρίσουν τήν ποθούμενη ὑγεία, ἔτσι πρέπει νά ὑπομείνουμε τούς κόπους τῆς νηστείας, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι γρήγορα ἔρχεται ἡ ἑορτή της λαμπροφόρου Ἀναστάσεως. Ἔτσι ἀκόμη πρέπει νά ὑποδεχτοῦμε τά σωτηριώδη καί λυτρωτικά ἐκ τῆς ἁμαρτίας Πάθη τοῦ Χριστοῦ, τά ὁποῖα μᾶς ἀξιώνουν τῆς ἀθανάτου χαρᾶς, τῆς φωταυγείας καί γλυκύτητος τοῦ αἰωνίου Πάσχα μαζί μ’ ἐκείνους πού ὑπέμειναν τίς θλίψεις καί τά ποικίλα βάσανα αὐτῆς τῆς ζωῆς.

Τά γεγονότα αὐτῆς τῆς ἑβδομάδος ἔχουν στενό δεσμό μεταξύ τους καί μιά βαθιά πνευματική σημασία.

Ὅπως ἄλλοτε ἡ Κωνσταντινούπολις πολιορκήθηκε ἀπό τά βάρβαρα ἔθνη, γιά νά κατακτηθεῖ κατόπιν ἀπ’ αὐτά, ἔτσι καί σ’ αὐτή τήν ἐπίγεια ζωή, καί προπαντός στήν περίοδο τῶν πνευματικῶν ἀγώνων, ἡ βασιλική πόλις τῆς ψυχῆς μας πολιορκεῖται ἀπό τούς ἀοράτους ἀγαρηνούς καί σαρακηνούς, οἱ ὁποῖοι ἀποσκοποῦν νά λεηλατήσουν τόν πλοῦτο τῶν ἀρετῶν της καί νά τήν ρίξουν στόν βυθό τῆς ἁμαρτίας, πού εἶναι ὁ θάνατος.

Ἔχουμε ὅμως φοβερά καί ἀκαταμάχητη προστασία την Πανάχραντο Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία πάντοτε μᾶς λυτρώνει ἀπό κάθε δοκιμασία.

Κι ἄν ἀκόμη συμβεῖ κάποτε νά ἀμελοῦμε γιά τίς ἀρετές, καί ἄν πνιγόμεθα στίς ἀνθρώπινες μέριμνες, καί ὑποκύπτουμε στούς ἀοράτους ληστές καί πίπτουμε ἡμιθανεῖς, καί τότε ἀκόμη ἄς ἔχουμε τήν ἐλπίδα μας στό ἀμέτρητο ἔλεος Ἐκείνου, ὁ ὁποῖος ὄχι ἀπό τήν Σαμάρεια, ἀλλά ἀπό τήν Θεοτόκο Μαρία προῆλθε γιά τήν ἰδική μας σωτηρία.

Τό παράδειγμα τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας μᾶς ἐνισχύει καί μᾶς δίνει ἐλπίδα. Κι αὐτή ἔπεσε καί λεηλατήθηκε ἀπό τούς δαίμονες ληστές, ἀλλά λυτρώθηκε μέ τήν δύναμη τοῦ Σταυροῦ καί τήν ἀνίκητη δύναμη τῆς Κυρίας Θεοτόκου.

«Τὰ σκίρτήματα πάντα τὰ τῆς σάρκὸς χαλινώσασα πόνοις ἀσκητικοῖς, ἀνδρεῖον ἀπέδειξας τῆς ψυχῆς σοῦ τὸ φρόνημα· τὸν γὰρ Σταύρὸν πόθήσασα Κυρίου θέάσασθαι ἱερῶς ἀοίδιμε τῷ κόσμῳ ἐσταύρωσαι...» (Ὄρθρος Κυριακῆς).

«ἡ πορνείαις πρότερον μεμεστωμένη παντοίαις, Χριστοῦ νύμφη σήμερον, τῇ μετανοίᾳ ἐδείχθη, ἀγγέλων, τὴν πολιτείαν ἐπιποθοῦσα, δάίμονας Σταυροῦ τῷ ὅπλῳ καταπατοῦσα· διὰ τοῦτο βασιλείας ἐφάνης νύμφη Μάρία ἔνδοξε» (Κοντάκιον Κυριακῆς).

 

(Γέροντας Πετρώνιος Τανάσε, "Οἱ Πύλες τῆς Μετανοίας – Στοχασμοί στό Τριώδιο", Ἐκδόσεις "Ὀρθόδοξος Κυψέλη", Θεσσαλονίκη, 2003)

 

Ε ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

ΟΣΙΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ

 

Ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς

 

Ἰδού ἡ πέμπτη Κυριακή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ Κυριακή [πού σφραγίζει τήν ἑβδομάδα] τῶν μεγάλων ἀγρυπνιῶν καί τῶν μεγάλων ἀσκήσεων, τήν ἑβδομάδα τῶν μεγάλων θρήνων καί ἀναστεναγμῶν, ἡ Κυριακή τῆς πιό μεγάλης μεταξύ τῶν ἁγίων γυναικῶν Ἁγίας, τῆς ὁσίας μητρός ἡμῶν Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας…

Σαράντα ἑπτά χρόνια ἔκανε στήν ἔρημο, καί ὁ Κύριος τῆς ἔδωσε ἐκεῖνο πού σπάνια δίνει σέ κάποιον ἀπό τούς Ἁγίους. Χρόνια ὁλόκληρα δέν γεύθηκε ψωμί καί νερό. Στήν ἐρώτησι τοῦ ἀββᾶ Ζωσιμᾶ ἐκείνη ἀπάντησε: «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» (Ματθ. δ΄ 4). Ὁ Κύριος τήν ἔτρεφε μέ ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο καί τήν ὡδηγοῦσε στήν ἐρημητική ζωή, στούς ἐρημητικούς της ἀγῶνες. Καί ποιό ἦταν τό ἀποτέλεσμα; Ἡ Ἁγία μετέτρεψε τήν κόλασί της σέ παράδεισο!

Νίκησε τόν διάβολο καί ἀνέβηκε ψηλά στόν Θεό! Πῶς, μέ τί; Μέ τήν νηστεία καί τήν προσευχή, μέ νηστεία καί προσευχή! Διότι ἡ νηστεία, ἡ νηστεία μαζί μέ τήν προσευχή, εἶναι δύναμις πού νικᾶ τά πάντα. Ἕνας θαυμάσιος... ὕμνος τῆς Μεγ. Τεσσαρακοστῆς λέγει: «ἀκολουθήσωμεν τῷ διά νηστείας ἡμῖν, τήν κατά τοῦ διαβόλου νίκην ὑποδείξαντι, Σωτῆρι τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Μέ τήν νηστεία μᾶς ἔδειξε τήν νίκη κατά τοῦ διαβόλου… Δέν ὑπάρχει ἄλλο ὅπλο, δέν ὑπάρχει ἄλλο μέσον. Νηστεία! Ἰδού τό μέσον γιά νά νικήσῃς τόν διάβολο, τόν κάθε διάβολο. Παράδειγμα νίκης, ἡ ἁγία Μαρία ἡ Αἰγυπτία.

 

Τί θεία δύναμις ἡ νηστεία! Νηστεία δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά νά σταυρώνῃς τό σῶμα, νά σταυρώνῃς τό σῶμα, νά σταυρώνῃς ὁ ἴδιος τόν ἑαυτό σου. Ἐφ’ ὅσον ὑπάρχει σταυρός, ἡ νίκη εἶναι σίγουρη. Τό σῶμα τῆς πρώην πόρνης τῆς Ἀλεξανδρείας, τῆς Μαρίας, μέ τήν ἁμαρτία παραδόθηκε στήν δουλεία τοῦ διαβόλου. Ἀλλά ὅταν ἀγκάλιασε τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ὅταν πῆρε αὐτό τό ὅπλο στά χέρια της, νίκησε τόν διάβολο.

 

Νηστεία εἶναι ἡ ἀνάστασις τῆς ψυχῆς ἐκ νεκρῶν. Ἡ νηστεία καί ἡ προσευχή ἀνοίγουν τά μάτια τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νά ἀντικρύσῃ καί νά καταλάβῃ πραγματικά τόν ἑαυτό του, νά ἰδῇ τόν ἑαυτό του. Βλέπει τότε ὅτι κάθε ἁμαρτία στήν ψυχή του εἶναι ὁ τάφος του, ὁ τάφος, ὁ θάνατός του. Καταλαβαίνει ὅτι ἡ ἁμαρτία μέσα στήν ψυχή του δέν κάνει τίποτε ἄλλο ἀπό τό νά μετατρέπῃ σέ πτώματα ὅλα ὅσα ἀνήκουν στήν ψυχή: τούς λογισμούς της, τά συναισθήματά της καί τίς διαθέσεις της· σειρά ἀπό τάφους. Καί τότε…, τότε ξεχύνεται θρηνητική κραυγή ἀπό τήν ψυχή: «Πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσον με».

 

Αὐτή εἶναι ἡ κραυγή μας κατά τήν ἁγία αὐτή ἑβδομάδα: Κύριε, προτοῦ χαθῶ τελείως, σῶσε με. Ἔτσι προσευχηθήκαμε αὐτή τήν ἑβδομάδα στόν Κύριο, τέτοιες προσευχητικές ἀναβοήσεις μᾶς παρέδωσε στόν Μεγάλο Κανόνα του ὁ μεγάλος ἅγιος πατήρ ἡμῶν Ἀνδρέας Κρήτης. «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Αὐτή ἡ κραυγή μᾶς ἀφορᾶ ὅλους, ὅλους ὅσους ἔχουμε ἁμαρτίες. Ποιός δέν ἔχει ἁμαρτίες;

 

Εἶναι ἀδύνατον νά κυττάξῃς τόν ἑαυτό σου νά μή εὕρῃς κάπου, σέ κάποια γωνία τῆς ψυχῆς σου, νά μή ἐντοπίσῃς σέ κάποια ἄκρη της μία ξεχασμένη ἴσως ἁμαρτία. Καί… κάθε ἁμαρτία, γιά τήν ὁποία δέν ἔχεις μετανοήσει, εἶναι ὁ τάφος σου, εἶναι ὁ θάνατός σου. Καί ἐσύ, γιά νά μπορέσῃς νά σωθῇς καί νά ἀναστήσῃς τόν ἑαυτό σου ἀπό τόν τάφο σου, κρᾶζε μέ τίς προσευχητικές θρηνητικές κραυγές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς: «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Ἄς μή ξεγελᾶμε τόν ἑαυτό μας, ἀδελφοί, ἄς μή ἀπατώμεθα. Καί μία μόνο ἁμαρτία ἄν ἔμεινε στήν ψυχή σου, καί σύ δέν μετανοεῖς καί δέν τήν ἐξομολογεῖσαι ἀλλά τήν ἀνέχεσαι μέσα σου, αὐτή ἡ ἁμαρτία θά σέ ὁδηγήσῃ στό βασίλειο τῆς κολάσεως. Γιά τήν ἁμαρτία δέν ὑπάρχει τόπος στόν παράδεισο τοῦ Θεοῦ. Γιά τήν ἁμαρτία δέν ὑπάρχει τόπος στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

 

Γιά νά ἀξιωθῇς τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, φρόντισε νά ἀποδιώξῃς ἀπό μέσα σου κάθε ἁμαρτία, νά ξεριζώσῃς ἀπό μέσα σου διά τῆς μετανοίας κάθε ἁμαρτία. Διότι, τίποτε δέν γλυτώνει ἀπό τήν μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου. Τέτοια δύναμι ἔδωσε ὁ Κύριος στήν Ἁγία Μετάνοια. Κοίταξε! Ἀφοῦ ἡ μετάνοια μπόρεσε νά σώσῃ μία τόσο μεγάλη ἄσωτη γυναῖκα, ὅπως ἦταν κάποτε ἡ Μαρία ἡ Αἰγυπτία, πῶς νά μή σώσῃ καί ἄλλους ἁμαρτωλούς, τόν κάθε ἁμαρτωλό, καί τόν πιό μεγάλο ἁμαρτωλό καί ἐγκληματία; Ναί, ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι τό πεδίο τῆς μάχης, ἐπί τοῦ ὁποίου ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί μέ τήν νηστεία καί τήν προσευχή νικᾶμε τόν διάβολο, νικᾶμε ὅλες τίς ἁμαρτίες, νικᾶμε ὅλα τά πάθη καί ἐξασφαλίζουμε στόν ἑαυτό μας τήν ἀθανασία καί τήν αἰώνιο ζωή.

 

Στήν ζωή τῶν ἁγίων καί ἀληθινῶν Χριστιανῶν ὑπάρχουν ἀναρίθμητα παραδείγματα πού δείχνουν ὅτι ὄντως μόνο μέ τήν προσευχή καί τήν νηστεία ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί νικᾶμε τούς δαίμονες, ὅλους ἐκείνους πού μᾶς βασανίζουν καί θέλουν νά μᾶς παρασύρουν στό βασίλειο τοῦ κακοῦ, στήν κόλασι. Αὐτή ἡ Ἁγία Νηστεία…! εἶναι νηστεία τῶν ἁγίων ἀρετῶν μας. Κάθε ἁγία ἀρετή ἀνασταίνει τήν ψυχή μου καί τήν ψυχή σου ἐκ τῶν νεκρῶν.

 

Προσευχή! Τί εἶναι ἡ προσευχή; Εἶναι ἡ μεγάλη ἀρετή πού σέ ἀνασταίνει καί μέ ἀνασταίνει. Σηκώθηκες μήπως γιά προσευχή, ἔκραξες πρός τόν Κύριο νά καθαρίσῃ τήν ψυχή σου ἀπό τίς ἁμαρτίες, ἀπό τό κάθε κακό, ἀπό κάθε πάθος; Τότε οἱ τάφοι σου καί οἱ τάφοι μου ἀνοίγουν καί οἱ νεκροί ἀνασταίνονται. Ὅ,τι εἶναι ἁμαρτωλό φεύγει, ὅ,τι σύρει πρός τό κακό ἐξαφανίζεται.

 

Ἡ ἁγία προσευχή ἀνασταίνει τόν καθένα ἀπό μᾶς, ὅταν εἶναι εἰλικρινής, ὅταν φέρνει ὅλη τήν ψυχή στόν οὐρανό, ὅταν ἐσύ μέ φόβο καί τρόμο λέγῃς στόν Κύριο: Δές, δές τούς τάφους μου, ἀναρίθμητοι εἶναι οἱ τάφοι μου, Κύριε! Μέσα σέ κάθε ἕναν ἀπό αὐτούς τούς τάφους, νά’την ἡ ψυχή μου, νά’την νεκρή, μακρυά ἀπό Σένα, Κύριε! Εἰπέ λόγον καί ἀνάστησον πάντας τούς νεκρούς μου! Διότι, Σύ, Σύ, Κύριε, μᾶς ἔδωσες πολλές θεῖες δυνάμεις νά μᾶς ἀνασταίνουν διά τῆς ἁγίας Ἀναστάσεως, νά μᾶς ἀνασταίνουν ἀπό τόν τάφο τῆς ραθυμίας. Ναί, μέ τήν ἁμαρτία, μέ τά πάθη μας, πεθαίνουμε ψυχικά. Ἡ ψυχή ἀποθνήσκει, ὅταν χωρίζεται ἀπό τόν Θεό.

 

Ἡ ἁμαρτία εἶναι δύναμις πού χωρίζει τήν ψυχή ἀπό τόν Θεό. Καί ἐμεῖς, ὅταν ἀγαπᾶμε τήν ἁμαρτία, ὅταν ἀγαπᾶμε τίς ἁμαρτωλές ἡδονές, στήν πραγματικότητα ἀγαπᾶμε τόν θάνατό μας, ἀγαπᾶμε τούς τάφους, τούς δυσώδεις τάφους, μέσα στούς ὁποίους ἡ ψυχή μας ἀποσυντίθεται. Ἀντίθετα, ὅταν ἀνανήψουμε, ὅταν μέ τόν κεραυνό τῆς μετανοίας χτυπήσουμε τήν καρδιά μας, τότε…, τότε οἱ νεκροί μας ἀνασταίνονται. Τότε ἡ ψυχή μας νικᾶ ὅλους τούς φονεῖς της, νικᾶ τόν κατεξοχήν δημιουργό ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν, τόν διάβολο, νικᾶ μέ τήν δύναμι τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

 

Γι’ αὐτό, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς δέν ὑπάρχει ἁμαρτία πιό ἰσχυρή ἀπό μᾶς. Νά εἶσαι βέβαιος ὅτι πάντοτε εἶσαι δυνατώτερος ἀπό κάθε ἁμαρτία πού σέ βασανίζει, πάντοτε εἶσαι δυνατώτερος ἀπό κάθε πάθος πού σέ βασανίζει. Πῶς; –ἐρωτᾶς. Μέ τήν μετάνοια! Καί τί εἶναι εὐκολώτερο ἀπό αὐτήν; Πάντοτε μπορεῖς μέσα σου, μέσα στήν ψυχή σου, νά κραυγάζῃς: «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ δέν θά σέ παραβλέψῃ. Θά ἀναστήσῃς τόν ἑαυτό σου ἀπό τούς νεκρούς καί θά ζῇς σ’ αὐτόν τόν κόσμο σάν κάποιος πού ἦρθε ἀπό ἐκεῖνον τόν κόσμο, πού ἀναστήθηκε καί ζῆ μία νέα ζωή, τήν ζωή τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου, πού ὑπάρχουν μέσα του ὅλες οἱ θεῖες δυνάμεις, ἔτσι ὥστε καμμία ἁμαρτία πλέον δέν μπορεῖ νά σέ φονεύσῃ. Ἴσως νά ξαναπέφτῃς, ἀλλά πλέον γνωρίζεις, γνωρίζεις τό ὅπλο, γνωρίζεις τήν δύναμι μέ τήν ὁποία ἀνασταίνεσαι ἐκ τῶν νεκρῶν. Ἄν πενήντα φορές τήν ἡμέρα ἁμαρτήσῃς, ἄν πενήντα φορές ντροπιασθῇς, ἄν πενήντα τάφους σκάψῃς σήμερα, μόνο φώναξε: «Κύριε, δός μου μετάνοια. Πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Ὁ Ἀγαθός Κύριος, ὁ ὁποῖος γνωρίζει τήν ἀσθένεια καί ἀδυναμία τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς καί τῆς ἀνθρωπίνης θελήσεως, εἶπε: Ἔλα, ἀδελφέ. Ἀκόμη κι ἄν ἑβδομηκοντάκις τήν ἡμέρα ἁμαρτήσῃς, πάλι ἔλα καί πές: ἥμαρτον (Ματθ. ιη΄, 21-22).

 

Αὐτό ἐντέλλεται ὁ Κύριος σέ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους, τούς ἀσθενεῖς καί ἀδυνάτους. Συγχωρεῖ τούς ἁμαρτωλούς. Γι’ αὐτό καί δήλωσε ὅτι χαρά μεγάλη γίνεται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπί ἐνί ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι ἐπί τῆς γῆς (πρβλ. Λουκ. ιε΄ 7). Ὅλος ὁ οὐράνιος κόσμος ἀτενίζει σέ σένα, ἀδελφέ καί ἀδελφή, πῶς ζῆς στήν γῆ. Πέφτεις στήν ἁμαρτία καί δέν μετανοεῖς; Νά, οἱ Ἄγγελοι κλαῖνε καί θλίβονται στόν Οὐρανό ἐξ αἰτίας σου. Μόλις ἀρχίσῃς νά μετανοῇς, νά, οἱ Ἄγγελοι στόν Οὐρανό χαίρονται, καί σάν οὐράνιοι ἀδελφοί σου χορεύουν… Νά ἡ σημερινή μεγάλη ἁγία, ἡ Μαρία ἡ Αἰγυπτία. Πόσο ἁμαρτωλή! Ἀπό αὐτήν ὁ Κύριος ἔκανε μία ἁγία ὕπαρξι σάν τά Χερουβίμ. Μέ τήν μετάνοια ἔγινε ἰσάγγελη, μέ τήν μετάνοια κατέστρεψε τήν κόλασι, στήν ὁποία βρισκόταν, καί ἀνέβηκε ὁλόκληρη στόν παράδεισο τοῦ Χριστοῦ.

 

Δέν ὑπάρχει Χριστιανός ἀδύνατος σ’ αὐτόν τόν κόσμο, ἔστω κι ἄν τοῦ ἐπιτίθενται οἱ φρικωδέστερες ἁμαρτίες καί πειρασμοί αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ἀρκεῖ μόνο ὁ Χριστιανός νά μή ξεχάσῃ τά μεγάλα του ὅπλα: τήν μετάνοια, τήν προσευχή, τήν νηστεία· νά ἐπιδοθῇ σέ κάποια εὐαγγελική ἄσκησι, σέ κάποια ἀρετή: εἴτε στήν προσευχή, εἴτε στήν νηστεία, εἴτε στήν εὐαγγελική ἀγάπη, εἴτε στήν εὐσπλαχνία. Ἄς θυμηθοῦμε τούς μεγάλους Ἁγίους τοῦ Θεοῦ, ἄς θυμηθοῦμε τήν ἑορταζομένη σήμερα μεγάλη Ἁγία, τήν ὁσία Μητέρα μας Μαρία τήν Αἰγυπτία, καί ἄς εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ὁ Κύριος θά εἶναι εὔκαιρος βοηθός μας. Ἡ ἁγία Μαρία ἐβίωσε τόσο θαυμαστή βοήθεια ἀπό τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί σώθηκε ἀπό τήν φοβερή της κόλασι, ἀπό τούς φοβερούς της δαίμονες. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος καί σήμερα καί πάντοτε μᾶς βοηθεῖ σέ ὅλες τίς εὐαγγελικές μας ἀρετές: στήν προσευχή, καί στήν νηστεία, καί στήν ἀγρυπνία, καί στήν ἀγάπη, καί στούς οἰκτιρμούς, καί στήν ὑπομονή, καί σέ κάθε ἄλλη ἀρετή. Εὔχομαι νά μᾶς βοηθῇ πάντα καί νά μᾶς καθοδηγῇ…

 

Γι’ αὐτό, ποτέ νά μήν ἀποκάμῃς στόν ἀγῶνα καί στόν πόλεμο μέ τίς ἁμαρτίες σου… Σέ ὅλες τίς δυσκολίες σου καί στίς πιό μεγάλες πτώσεις σου νά θυμᾶσαι τήν κραυγή αὐτῆς τῆς ἁγίας ἑβδομάδος, πού ἔχει τήν δύναμι νά σέ ἀναστήσῃ: «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με».