Κυριακή, Απριλίου 06, 2025

 

Ε΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν

Ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς 
Ἰδού ἡ πέμπτη Κυριακή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ Κυριακή [πού σφραγίζει τήν ἑβδομάδα] τῶν μεγάλων ἀγρυπνιῶν καί τῶν μεγάλων ἀσκήσεων, τήν ἑβδομάδα τῶν μεγάλων θρήνων καί ἀναστεναγμῶν, ἡ Κυριακή τῆς πιό μεγάλης μεταξύ τῶν ἁγίων γυναικῶν Ἁγίας, τῆς ὁσίας μητρός ἡμῶν Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας…
Σαράντα ἑπτά χρόνια ἔκανε στήν ἔρημο, καί ὁ Κύριος τῆς ἔδωσε ἐκεῖνο πού σπάνια δίνει σέ κάποιον ἀπό τούς Ἁγίους. Χρόνια ὁλόκληρα δέν γεύθηκε ψωμί καί νερό. Στήν ἐρώτησι τοῦ ἀββᾶ Ζωσιμᾶ ἐκείνη ἀπάντησε: «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» (Ματθ. δ΄ 4). Ὁ Κύριος τήν ἔτρεφε μέ ἕναν ἰδιαίτερο τρόπο καί τήν ὡδηγοῦσε στήν ἐρημητική ζωή, στούς ἐρημητικούς της ἀγῶνες. Καί ποιό ἦταν τό ἀποτέλεσμα; Ἡ Ἁγία μετέτρεψε τήν κόλασί της σέ παράδεισο!
Νίκησε τόν διάβολο καί ἀνέβηκε ψηλά στόν Θεό! Πῶς, μέ τί; Μέ τήν νηστεία καί τήν προσευχή, μέ νηστεία καί προσευχή! Διότι ἡ νηστεία, ἡ νηστεία μαζί μέ τήν προσευχή, εἶναι δύναμις πού νικᾶ τά πάντα. Ἕνας θαυμάσιος ὕμνος τῆς Μεγ. Τεσσαρακοστῆς λέγει: «ἀκολουθήσωμεν τῷ διά νηστείας ἡμῖν, τήν κατά τοῦ διαβόλου νίκην ὑποδείξαντι, Σωτῆρι τῶν ψυχῶν ἡμῶν». Μέ τήν νηστεία μᾶς ἔδειξε τήν νίκη κατά τοῦ διαβόλου… Δέν ὑπάρχει... ἄλλο ὅπλο, δέν ὑπάρχει ἄλλο μέσον. Νηστεία! Ἰδού τό μέσον γιά νά νικήσῃς τόν διάβολο, τόν κάθε διάβολο. Παράδειγμα νίκης, ἡ ἁγία Μαρία ἡ Αἰγυπτία.

Τί θεία δύναμις ἡ νηστεία! Νηστεία δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά νά σταυρώνῃς τό σῶμα, νά σταυρώνῃς τό σῶμα, νά σταυρώνῃς ὁ ἴδιος τόν ἑαυτό σου. Ἐφ’ ὅσον ὑπάρχει σταυρός, ἡ νίκη εἶναι σίγουρη. Τό σῶμα τῆς πρώην πόρνης τῆς Ἀλεξανδρείας, τῆς Μαρίας, μέ τήν ἁμαρτία παραδόθηκε στήν δουλεία τοῦ διαβόλου. Ἀλλά ὅταν ἀγκάλιασε τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ὅταν πῆρε αὐτό τό ὅπλο στά χέρια της, νίκησε τόν διάβολο.

Νηστεία εἶναι ἡ ἀνάστασις τῆς ψυχῆς ἐκ νεκρῶν. Ἡ νηστεία καί ἡ προσευχή ἀνοίγουν τά μάτια τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νά ἀντικρύσῃ καί νά καταλάβῃ πραγματικά τόν ἑαυτό του, νά ἰδῇ τόν ἑαυτό του. Βλέπει τότε ὅτι κάθε ἁμαρτία στήν ψυχή του εἶναι ὁ τάφος του, ὁ τάφος, ὁ θάνατός του. Καταλαβαίνει ὅτι ἡ ἁμαρτία μέσα στήν ψυχή του δέν κάνει τίποτε ἄλλο ἀπό τό νά μετατρέπῃ σέ πτώματα ὅλα ὅσα ἀνήκουν στήν ψυχή: τούς λογισμούς της, τά συναισθήματά της καί τίς διαθέσεις της· σειρά ἀπό τάφους. Καί τότε…, τότε ξεχύνεται θρηνητική κραυγή ἀπό τήν ψυχή: «Πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσον με».

Αὐτή εἶναι ἡ κραυγή μας κατά τήν ἁγία αὐτή ἑβδομάδα: Κύριε, προτοῦ χαθῶ τελείως, σῶσε με. Ἔτσι προσευχηθήκαμε αὐτή τήν ἑβδομάδα στόν Κύριο, τέτοιες προσευχητικές ἀναβοήσεις μᾶς παρέδωσε στόν Μεγάλο Κανόνα του ὁ μεγάλος ἅγιος πατήρ ἡμῶν Ἀνδρέας Κρήτης. «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Αὐτή ἡ κραυγή μᾶς ἀφορᾶ ὅλους, ὅλους ὅσους ἔχουμε ἁμαρτίες. Ποιός δέν ἔχει ἁμαρτίες;

Εἶναι ἀδύνατον νά κυττάξῃς τόν ἑαυτό σου νά μή εὕρῃς κάπου, σέ κάποια γωνία τῆς ψυχῆς σου, νά μή ἐντοπίσῃς σέ κάποια ἄκρη της μία ξεχασμένη ἴσως ἁμαρτία. Καί… κάθε ἁμαρτία, γιά τήν ὁποία δέν ἔχεις μετανοήσει, εἶναι ὁ τάφος σου, εἶναι ὁ θάνατός σου. Καί ἐσύ, γιά νά μπορέσῃς νά σωθῇς καί νά ἀναστήσῃς τόν ἑαυτό σου ἀπό τόν τάφο σου, κρᾶζε μέ τίς προσευχητικές θρηνητικές κραυγές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς: «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Ἄς μή ξεγελᾶμε τόν ἑαυτό μας, ἀδελφοί, ἄς μή ἀπατώμεθα. Καί μία μόνο ἁμαρτία ἄν ἔμεινε στήν ψυχή σου, καί σύ δέν μετανοεῖς καί δέν τήν ἐξομολογεῖσαι ἀλλά τήν ἀνέχεσαι μέσα σου, αὐτή ἡ ἁμαρτία θά σέ ὁδηγήσῃ στό βασίλειο τῆς κολάσεως. Γιά τήν ἁμαρτία δέν ὑπάρχει τόπος στόν παράδεισο τοῦ Θεοῦ. Γιά τήν ἁμαρτία δέν ὑπάρχει τόπος στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Γιά νά ἀξιωθῇς τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, φρόντισε νά ἀποδιώξῃς ἀπό μέσα σου κάθε ἁμαρτία, νά ξεριζώσῃς ἀπό μέσα σου διά τῆς μετανοίας κάθε ἁμαρτία. Διότι, τίποτε δέν γλυτώνει ἀπό τήν μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου. Τέτοια δύναμι ἔδωσε ὁ Κύριος στήν Ἁγία Μετάνοια. Κοίταξε! Ἀφοῦ ἡ μετάνοια μπόρεσε νά σώσῃ μία τόσο μεγάλη ἄσωτη γυναῖκα, ὅπως ἦταν κάποτε ἡ Μαρία ἡ Αἰγυπτία, πῶς νά μή σώσῃ καί ἄλλους ἁμαρτωλούς, τόν κάθε ἁμαρτωλό, καί τόν πιό μεγάλο ἁμαρτωλό καί ἐγκληματία; Ναί, ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι τό πεδίο τῆς μάχης, ἐπί τοῦ ὁποίου ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί μέ τήν νηστεία καί τήν προσευχή νικᾶμε τόν διάβολο, νικᾶμε ὅλες τίς ἁμαρτίες, νικᾶμε ὅλα τά πάθη καί ἐξασφαλίζουμε στόν ἑαυτό μας τήν ἀθανασία καί τήν αἰώνιο ζωή.

Στήν ζωή τῶν ἁγίων καί ἀληθινῶν Χριστιανῶν ὑπάρχουν ἀναρίθμητα παραδείγματα πού δείχνουν ὅτι ὄντως μόνο μέ τήν προσευχή καί τήν νηστεία ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί νικᾶμε τούς δαίμονες, ὅλους ἐκείνους πού μᾶς βασανίζουν καί θέλουν νά μᾶς παρασύρουν στό βασίλειο τοῦ κακοῦ, στήν κόλασι. Αὐτή ἡ Ἁγία Νηστεία…! εἶναι νηστεία τῶν ἁγίων ἀρετῶν μας. Κάθε ἁγία ἀρετή ἀνασταίνει τήν ψυχή μου καί τήν ψυχή σου ἐκ τῶν νεκρῶν.

Προσευχή! Τί εἶναι ἡ προσευχή; Εἶναι ἡ μεγάλη ἀρετή πού σέ ἀνασταίνει καί μέ ἀνασταίνει. Σηκώθηκες μήπως γιά προσευχή, ἔκραξες πρός τόν Κύριο νά καθαρίσῃ τήν ψυχή σου ἀπό τίς ἁμαρτίες, ἀπό τό κάθε κακό, ἀπό κάθε πάθος; Τότε οἱ τάφοι σου καί οἱ τάφοι μου ἀνοίγουν καί οἱ νεκροί ἀνασταίνονται. Ὅ,τι εἶναι ἁμαρτωλό φεύγει, ὅ,τι σύρει πρός τό κακό ἐξαφανίζεται.

Ἡ ἁγία προσευχή ἀνασταίνει τόν καθένα ἀπό μᾶς, ὅταν εἶναι εἰλικρινής, ὅταν φέρνει ὅλη τήν ψυχή στόν οὐρανό, ὅταν ἐσύ μέ φόβο καί τρόμο λέγῃς στόν Κύριο: Δές, δές τούς τάφους μου, ἀναρίθμητοι εἶναι οἱ τάφοι μου, Κύριε! Μέσα σέ κάθε ἕναν ἀπό αὐτούς τούς τάφους, νά’την ἡ ψυχή μου, νά’την νεκρή, μακρυά ἀπό Σένα, Κύριε! Εἰπέ λόγον καί ἀνάστησον πάντας τούς νεκρούς μου! Διότι, Σύ, Σύ, Κύριε, μᾶς ἔδωσες πολλές θεῖες δυνάμεις νά μᾶς ἀνασταίνουν διά τῆς ἁγίας Ἀναστάσεως, νά μᾶς ἀνασταίνουν ἀπό τόν τάφο τῆς ραθυμίας. Ναί, μέ τήν ἁμαρτία, μέ τά πάθη μας, πεθαίνουμε ψυχικά. Ἡ ψυχή ἀποθνήσκει, ὅταν χωρίζεται ἀπό τόν Θεό.

Ἡ ἁμαρτία εἶναι δύναμις πού χωρίζει τήν ψυχή ἀπό τόν Θεό. Καί ἐμεῖς, ὅταν ἀγαπᾶμε τήν ἁμαρτία, ὅταν ἀγαπᾶμε τίς ἁμαρτωλές ἡδονές, στήν πραγματικότητα ἀγαπᾶμε τόν θάνατό μας, ἀγαπᾶμε τούς τάφους, τούς δυσώδεις τάφους, μέσα στούς ὁποίους ἡ ψυχή μας ἀποσυντίθεται. Ἀντίθετα, ὅταν ἀνανήψουμε, ὅταν μέ τόν κεραυνό τῆς μετανοίας χτυπήσουμε τήν καρδιά μας, τότε…, τότε οἱ νεκροί μας ἀνασταίνονται. Τότε ἡ ψυχή μας νικᾶ ὅλους τούς φονεῖς της, νικᾶ τόν κατεξοχήν δημιουργό ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν, τόν διάβολο, νικᾶ μέ τήν δύναμι τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Γι’ αὐτό, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς δέν ὑπάρχει ἁμαρτία πιό ἰσχυρή ἀπό μᾶς. Νά εἶσαι βέβαιος ὅτι πάντοτε εἶσαι δυνατώτερος ἀπό κάθε ἁμαρτία πού σέ βασανίζει, πάντοτε εἶσαι δυνατώτερος ἀπό κάθε πάθος πού σέ βασανίζει. Πῶς; –ἐρωτᾶς. Μέ τήν μετάνοια! Καί τί εἶναι εὐκολώτερο ἀπό αὐτήν; Πάντοτε μπορεῖς μέσα σου, μέσα στήν ψυχή σου, νά κραυγάζῃς: «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ δέν θά σέ παραβλέψῃ. Θά ἀναστήσῃς τόν ἑαυτό σου ἀπό τούς νεκρούς καί θά ζῇς σ’ αὐτόν τόν κόσμο σάν κάποιος πού ἦρθε ἀπό ἐκεῖνον τόν κόσμο, πού ἀναστήθηκε καί ζῆ μία νέα ζωή, τήν ζωή τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου, πού ὑπάρχουν μέσα του ὅλες οἱ θεῖες δυνάμεις, ἔτσι ὥστε καμμία ἁμαρτία πλέον δέν μπορεῖ νά σέ φονεύσῃ. Ἴσως νά ξαναπέφτῃς, ἀλλά πλέον γνωρίζεις, γνωρίζεις τό ὅπλο, γνωρίζεις τήν δύναμι μέ τήν ὁποία ἀνασταίνεσαι ἐκ τῶν νεκρῶν. Ἄν πενήντα φορές τήν ἡμέρα ἁμαρτήσῃς, ἄν πενήντα φορές ντροπιασθῇς, ἄν πενήντα τάφους σκάψῃς σήμερα, μόνο φώναξε: «Κύριε, δός μου μετάνοια. Πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». Ὁ Ἀγαθός Κύριος, ὁ ὁποῖος γνωρίζει τήν ἀσθένεια καί ἀδυναμία τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς καί τῆς ἀνθρωπίνης θελήσεως, εἶπε: Ἔλα, ἀδελφέ. Ἀκόμη κι ἄν ἑβδομηκοντάκις τήν ἡμέρα ἁμαρτήσῃς, πάλι ἔλα καί πές: ἥμαρτον (Ματθ. ιη΄, 21-22).

Αὐτό ἐντέλλεται ὁ Κύριος σέ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους, τούς ἀσθενεῖς καί ἀδυνάτους. Συγχωρεῖ τούς ἁμαρτωλούς. Γι’ αὐτό καί δήλωσε ὅτι χαρά μεγάλη γίνεται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπί ἐνί ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι ἐπί τῆς γῆς (πρβλ. Λουκ. ιε΄ 7). Ὅλος ὁ οὐράνιος κόσμος ἀτενίζει σέ σένα, ἀδελφέ καί ἀδελφή, πῶς ζῆς στήν γῆ. Πέφτεις στήν ἁμαρτία καί δέν μετανοεῖς; Νά, οἱ Ἄγγελοι κλαῖνε καί θλίβονται στόν Οὐρανό ἐξ αἰτίας σου. Μόλις ἀρχίσῃς νά μετανοῇς, νά, οἱ Ἄγγελοι στόν Οὐρανό χαίρονται, καί σάν οὐράνιοι ἀδελφοί σου χορεύουν… Νά ἡ σημερινή μεγάλη ἁγία, ἡ Μαρία ἡ Αἰγυπτία. Πόσο ἁμαρτωλή! Ἀπό αὐτήν ὁ Κύριος ἔκανε μία ἁγία ὕπαρξι σάν τά Χερουβίμ. Μέ τήν μετάνοια ἔγινε ἰσάγγελη, μέ τήν μετάνοια κατέστρεψε τήν κόλασι, στήν ὁποία βρισκόταν, καί ἀνέβηκε ὁλόκληρη στόν παράδεισο τοῦ Χριστοῦ.

Δέν ὑπάρχει Χριστιανός ἀδύνατος σ’ αὐτόν τόν κόσμο, ἔστω κι ἄν τοῦ ἐπιτίθενται οἱ φρικωδέστερες ἁμαρτίες καί πειρασμοί αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ἀρκεῖ μόνο ὁ Χριστιανός νά μή ξεχάσῃ τά μεγάλα του ὅπλα: τήν μετάνοια, τήν προσευχή, τήν νηστεία· νά ἐπιδοθῇ σέ κάποια εὐαγγελική ἄσκησι, σέ κάποια ἀρετή: εἴτε στήν προσευχή, εἴτε στήν νηστεία, εἴτε στήν εὐαγγελική ἀγάπη, εἴτε στήν εὐσπλαχνία. Ἄς θυμηθοῦμε τούς μεγάλους Ἁγίους τοῦ Θεοῦ, ἄς θυμηθοῦμε τήν ἑορταζομένη σήμερα μεγάλη Ἁγία, τήν ὁσία Μητέρα μας Μαρία τήν Αἰγυπτία, καί ἄς εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ὁ Κύριος θά εἶναι εὔκαιρος βοηθός μας. Ἡ ἁγία Μαρία ἐβίωσε τόσο θαυμαστή βοήθεια ἀπό τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί σώθηκε ἀπό τήν φοβερή της κόλασι, ἀπό τούς φοβερούς της δαίμονες. Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος καί σήμερα καί πάντοτε μᾶς βοηθεῖ σέ ὅλες τίς εὐαγγελικές μας ἀρετές: στήν προσευχή, καί στήν νηστεία, καί στήν ἀγρυπνία, καί στήν ἀγάπη, καί στούς οἰκτιρμούς, καί στήν ὑπομονή, καί σέ κάθε ἄλλη ἀρετή. Εὔχομαι νά μᾶς βοηθῇ πάντα καί νά μᾶς καθοδηγῇ…

Γι’ αὐτό, ποτέ νά μήν ἀποκάμῃς στόν ἀγῶνα καί στόν πόλεμο μέ τίς ἁμαρτίες σου… Σέ ὅλες τίς δυσκολίες σου καί στίς πιό μεγάλες πτώσεις σου νά θυμᾶσαι τήν κραυγή αὐτῆς τῆς ἁγίας ἑβδομάδος, πού ἔχει τήν δύναμι νά σέ ἀναστήσῃ: «Κύριε, πρίν εἰς τέλος ἀπόλωμαι, σῶσόν με». 


ΜΗΝΥΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ε' ΝΗΣΤΕΙΩΝ ΤΟΥ ΣΕΒ/ΤΟΥ ΜΗΤΡ. ΚΥΘΗΡΩΝ & ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ ΣΕΡΑΦΕΙΜ (06-04-2025)


 

                                      Ε΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ.



Εν Κυθήροις τη 6η Απριλίου 2025

Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου

Θεολόγου- συγγραφέως

Ι. Μ. Κυθήρων και Αντικυθήρων

    Η σημερινή Κυριακή, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι η Ε΄ Κυριακή των Νηστειών, ημέρα κατά την οποία η αγία μας Εκκλησία προβάλλει και τιμά την μνήμη μιας μεγάλης ασκήτριας, που έζησε τον 6ον αιώνα, της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η Εκκλησία μας τιμά και προβάλλει την οσία Μαρία την αγωνιστική αυτή περίοδο της αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής διότι υπήρξε πρότυπο ασκήσεως, αλλά και πρότυπο αληθινής μετανοίας. Όπως όλοι γνωρίζουμε, η οσία Μαρία, σύμφωνα με τον βιογράφο της, τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο, προτού να έρθει στην έρημο του Ιορδάνου, όπου ασκήτευσε επί 47 χρόνια, ζούσε ζωή ασωτείας, παραδομένη σε αλλεπάλληλες σαρκικές πτώσεις. Όμως κάποια στιγμή μετανόησε αληθινά. Και μετά από κάποιο θαυμαστό γεγονός, αποφάσισε να αλλάξει ζωή και  να ζήσει τη ζωή της μετανοίας. Μετά δε από πολλούς και μεγάλους ασκητικούς αγώνες κατά των παθών κατόρθωσε να φθάσει σε μεγάλα μέτρα αγιότητος και να ανέβει όλη τη σκάλα των αρετών. Διά συνεχούς νηστείας, αγρυπνίας και προσευχής πέρασε από τη  κάθαρση στον φωτισμό και από τον φωτισμό στην θέωση και αξιώθηκε μεγάλων  πνευματικών χαρισμάτων.

    Επειδή η νηστεία και μάλιστα η σκληρή και αυστηρή νηστεία, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα της ασκητικής ζωής της, γι’ αυτό και εμείς, με αφορμή την σημερινή ημέρα της μνήμης της, θα αναφερθούμε εν ολίγοις γύρω από το θέμα της νηστείας. Αν ανατρέξουμε στους λόγους των αγίων Πατέρων περί νηστείας, θα διαπιστώσουμε ότι όλοι τους την προβάλλουν ως έκφραση της ασκητικής τοποθετήσεως του πιστού έναντι των υλικών στοιχείων του κόσμου, προκειμένου να αποφύγει την  υποταγή του σ’ αυτά και να υποτάξει το θέλημά του στο θέλημα του Θεού. Επίσης όταν με τη λέξη νηστεία αναφέρονται ειδικότερα στις τροφές, τότε ως επί το πλείστον εννοούν την αποχή από ορισμένα είδη τροφών για ένα χρονικό διάστημα, αν και η λέξη νηστεία κατά κυριολεξία σημαίνει πλήρη ασιτία.

    Ο Μέγας Βασίλειος ομιλώντας περί νηστείας λέγει ότι η πρώτη εντολή που έλαβε ο Αδάμ στον παράδεισο ήταν εντολή νηστείας. Επειδή δεν νηστεύσαμε τότε, χάσαμε τον παράδεισο. Ας νηστεύσομε λοιπόν για να επανέλθωμε σ’ αυτόν. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε κάποιο λόγο του περί μετανοίας συμπληρώνει: Όταν ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο, αμέσως τον παρέδωσε στα χέρια της νηστείας, σαν να ήταν κάποια φιλόστοργος μητέρα και άριστη διδάσκαλος. Εάν δε μέσα στον παράδεισο ήταν αναγκαία η νηστεία, πόσο μάλλον εκτός του παραδείσου; Στη συνέχεια οι δύο αυτοί μεγάλοι Πατέρες κάνουν μιά ιστορική αναδρομή στην ιστορία του Ισραήλ, όπου βλέπουν τον θεσμό της νηστείας καταξιωμένο στη ζωή μεγάλων ανδρών του Ισραηλιτικού λαού. Ο Μωϋσής μετά από νηστεία 40 ημερών πάνω στο όρος Σινά αξιώνεται να δεχθεί από τον Θεό τις πλάκες του Νόμου. Αντίθετα κάτω στους πρόποδες του όρους η λαιμαργία εξώθησε τον λαό στην ειδωλολατρία και στη συνέχεια στη μέθη και την ασωτεία. Αυτές τις πλάκες που έλαβε η νηστεία, τις κομμάτιασε η μέθη, διότι ο προφήτης δεν έκρινε άξιο να νομοθετείται από τον Θεό ένας λαός μέθυσος. Οι Εβραίοι, κατά τον καιρό της παραμονής των στην έρημο, εν όσο μεν ήταν ευχαριστημένοι με το μάννα που τους έδινε ο Θεός, νικούσαν τους εχθρούς των. Όταν όμως εγόγγυσαν και άρχισαν να ζητούν κρέατα, τότε τα πτώματα τους έπεσαν στην έρημο και δεν είδαν τη γη της επαγγελίας. Ο προφήτης Ηλίας, μετά από νηστεία 40 ημερών καταξιώθηκε να δεί τον Θεόν μέσα στο σπήλαιο του όρους Χωρήβ. Διά μέσου της νηστείας οι τρείς παίδες στη Βαβυλώνα, όταν ερίφθησαν στο καμίνι της φωτιάς, παρέμειναν αβλαβείς και αποδείχθηκαν δυνατότεροι από τη φωτιά. Ο προφήτης Δανιήλ επί τρείς εβδομάδες παρέμεινε νηστικός χωρίς ψωμί και νερό και έτσι δίδαξε τα λιοντάρια να νηστεύουν και παρ’ όλο που αυτά ήταν πεινασμένα, δεν τόλμησαν να τον αγγίξουν. Οι Νινευίτες επειδή ενήστευσαν και πένθησαν όλοι τους, ακόμη και τα ζώα, ανέτρεψαν την απόφαση του Θεού. Ο προφήτης Ησαΐας επισημαίνει τον κίνδυνο της τυποποιήσεως της νηστείας και προβάλλει στο λαό όλα εκείνα τα στοιχεία, που συνιστούν την αληθινή νηστεία, η οποία τότε μόνο είναι αποδεκτή από τον Θεό, όταν συνδυάζεται με την αποχή από την αμαρτία. Η ζωή του άγιου Ιωάννου του προδρόμου ήταν μια συνεχής νηστεία. Ο άγιος Πρόδρομος, τόσο με τη ζωή του, όσο και με το κήρυγμά του, προσκαλούσε το λαό σε ειλικρινή μετάνοια διά νηστείας.  

    Τέλος οι άγιοι Πατέρες προβάλλουν το πρόσωπο του Κυρίου μας, ο οποίος, τόσο με το προσωπικό του παράδειγμα, όσο και με τη διδασκαλία του, μας δείχνει πόσο αναγκαία είναι η νηστεία στην πνευματική μας ζωή και προδιαγράφει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ορθή και θεάρεστη άσκησή της. Όπως μας πληροφορούν οι δύο συνοπτικοί ευαγγελιστές, Ματθαίος και Λουκάς, ο Κύριος, μετά τη βάπτισή του στον Ιορδάνη, οδηγήθηκε από το άγιο Πνεύμα στην έρημο, όπου ενήστευσε 40 ημέρες και 40 νύχτες, δίδοντας με το παράδειγμά του σε όλους μας τον τρόπο της πάλης με τον διάβολο. Επίσης στην επί του Όρους ομιλία του κάνει λόγο και για τη  νηστεία. Με όσα λέγει, μας εφιστά την προσοχή, μήπως ο καρπός της νηστείας γίνει τροφή της κενοδοξίας. Τη νέα διδασκαλία του Κυρίου μας για τη νηστεία παρέλαβαν στη συνέχεια οι άγιοι Απόστολοι και την κατέστησαν περιεχόμενο του κηρύγματός των, οπότε κατέλαβε πολύ ενωρίς την ανάλογη σημασία στη ζωή των χριστιανών.

    Έχει σημασία να τονίσουμε, ότι όταν οι άγιοι Πατέρες ομιλούν για τη νηστεία, δεν το κάνουν από περιφρόνηση προς τις τροφές, ούτε από διάκριση σε καθαρές και μη καθαρές, αφού σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο «κάθε κτίσμα του Θεού είναι καλό και κανένα δεν απορρίπτεται, όταν λαμβάνεται με ευχαριστία». Ο σκοπός της νηστείας κατά τους αγίους Πατέρες είναι η σταύρωση του σαρκικού φρονήματος και των εμπαθών επιθυμιών. Ο αββάς Ποιμήν σ’ ένα απόφθεγμά του στο Γεροντικό λέγει ότι η νηστεία δεν πρέπει να είναι σωματοκτόνος, αλλά παθοκτόνος. Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων σε ομιλία του αναφέρει: «Ας χρησιμοποιήσουμε με μέτρο την τροφή χωρίς να παρασυρόμαστε στη γαστριμαργία, ώστε να υπερισχύσωμε των σαρκικών ηδονών». Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σε πολλά σημεία των λόγων του χαρακτηρίζει τη νηστεία άλλοτε σαν φάρμακο, άλλοτε σαν  όπλο και άλλοτε σαν μητέρα των αρετών. Γράφει: «Η νηστεία είναι φάρμακο της ψυχής. Αλλά όπως το φάρμακο, έστω και αν είναι πάρα πολύ ωφέλιμο, γίνεται άχρηστο και επιβλαβές, όταν είναι άπειρος αυτός που το χρησιμοποιεί, έτσι και η νηστεία. Διότι πρέπει να γνωρίζουμε, πότε και πως και σε ποιο μέτρο θα την χρησιμοποιήσουμε, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του σώματος, την εποχή του έτους και τις τοπικές συνθήκες». Σε άλλο λόγο του βλέπει τη νηστεία, όταν συνδυάζεται με την προσευχή, ωσάν δύο πτέρυγες, που ανεβάζουν την ψυχή στον ουρανό. Ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης, μιλώντας για την  νηστεία, λέγει: «Νηστεία είναι αποκοπή της πυρώσεως και των πονηρών λογισμών, καθαρότητα και φωταγωγός της ψυχής, φυλακή του νοός, διάλυσις της αναισθησίας, πόρτα της κατανύξεως, αφορμή ησυχίας, πρόξενος απαθείας, άφεσις αμαρτιών».

    Δεν παραλείπουν επίσης οι άγιοι Πατέρες να υπογραμμίσουν τον καθολικό χαρακτήρα της νηστείας. Ο μέγας Βασίλειος αναφέρει σχετικά ότι «αληθινή νηστεία είναι η αποξένωση από κάθε κακό, η εγκράτεια της γλώσσης, η αποφυγή του θυμού, και των σαρκικών επιθυμιών, της κατακρίσεως, του ψεύδους και της επιορκίας».

    Αξίζει επίσης να αναφέρουμε, ότι ενώ όλοι οι Πατέρες εγκωμιάζουν τη νηστεία και προβάλλουν τους καρπούς της, από την άλλη θαυμάζουμε τη σοφία της διακρίσεώς των στον τρόπο της εφαρμογής της σε κάθε μια συγκεκριμένη περίπτωση. Ο άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος σε κάποιο του λόγο αναφέρει: «Οι άγιοι Πατέρες δεν μας παρέδωσαν ένα κανόνα νηστείας, ούτε ένα τρόπο μεταλήψεως τροφών, ούτε και στο ίδιο μέτρο, επειδή δεν έχουν όλοι την ίδια δύναμη, ούτε όλοι την ίδια ηλικία, αλλά ούτε όλοι είναι εξ’ ίσου υγιείς». Χωρίς δηλαδή να υποτιμούν ούτε στο ελάχιστο την αξία της νηστείας, παράλληλα δεν εγκλωβίζονται σε άκαμπτες αρχές και νόμους και κανόνες, αλλά κινούνται με θαυμαστή πνευματική ελευθερία. Λαμβάνουν υπ’ όψη τους πλείστους όσους παράγοντες, που είναι δυνατόν να μεταβάλλουν το μέτρο και τον χρόνο της νηστείας. Μ’ άλλα λόγια εφαρμόζουν την αρχή της οικονομίας. Ωστόσο το μέτρο της οικονομίας δεν θα πρέπει να το καθορίζουν οι ίδιοι οι πιστοί, αλλά ο πνευματικός τους πατέρας, στον οποίο πρέπει να κάνουν υπακοή.

    Με βάση όλα όσα παραπάνω είπαμε, αγαπητοί μου αδελφοί, ας αγωνιστούμε να διανύσουμε το υπόλοιπο της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με ειρήνη, συσταυρούμενοι μαζί με τον Χριστό, ώστε να συναναστηθούμε μαζί του, πράγμα το οποίο εύχομαι σε όλους μας με τη Χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, της Κυρίας Θεοτόκου, της αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας και όλων των αγίων. Αμήν.