ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΑΓΗΣ ΜΠΑΣΙΑΣ: ΕΝΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΣΑΛΟΣ

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού

         Τά Ἑπτάνησα εἶναι κοιτίδα πολλῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἕνας ἀπό αὐτούς ὑπῆρξε ὁ νεοφανής ἅγιος Παναγῆς Μπασιάς ἀπό τό Ληξούρι της Κεφαλονιάς. Ἔζησε στήν ἐποχή, ὅταν τά Ἑπτάνησα ἄλλαζαν συνεχῶς κατακτητές καί ἡ Ἐκκλησία μας στέναζε κάτω ἀπό τίς ἀφόρητες πιέσεις τῶν αἱρετικῶν παπικῶν, οἱ ὁποῖοι γιά ὁλόκληρες ἑκατονταετίες συνεργάζονταν στενά μέ τούς κατακτητές δυτικούς γιά τόν ἀφελληνισμό τῶν κατοίκων καί τήν ὑποταγή στόν αἰρεσιάρχη πάπα.

Γεννήθηκε στό Ληξούρι τό 1801. Γονεῖς ἦταν ὁ Μιχαήλ Τυπάλδος Μπασιάς καί ἡ Ρεγγίνα τό γένος Δελλαπόρτα, εὐσεβεῖς καί εὐκατάστατοι. Ἔλαβε σοβαρή γραμματική μόρφωση. Γνώριζε ἐπίσης τήν Ἰταλική, Γαλλική καί Λατινική γλῶσσα.

Ἀρχικά διορίστηκε γραμματοδιδάσκαλος καί ἐξάσκησε τό λειτούργημα τοῦ διδασκάλου, ἀλλά σύντομα ἐμπνεύστηκε ἀπό τά ριζοσπαστικά κηρύγματα τῶν Κοσμᾶ Φλαμιάτου καί Εὐσεβίου Πανά, μεγάλων ἐκκλησιαστικῶν ἀναστημάτων τῆς ἐποχῆς, οἱ ὁποῖοι ὑπεράσπιζαν τήν Ἑλλάδα καί τήν Ὀρθοδοξία καί συντάχτηκε μαζί τους. Οἱ ἄγγλοι (κυρίαρχοι τῆς Ἑπτανήσου) ὑποτιθέμενοι προστάτες, τυραννοῦσαν τό λαό καί ἐπιβουλεύονταν τό ὀρθόδοξο φρόνημά του. Ἄφησε λοιπόν τό δημόσιο σχολεῖο, τό ὁποῖο προπαγάνδιζε τήν ἀγγλική κυριαρχία, καί ἄρχισε νά παραδίδει μαθήματα κατ’ οἶκον.

Σέ ἡλικία 20 ἐτῶν, μετά τόν θάνατον τοῦ πατέρα τοῦ, ἔχοντας ἔμφυτη κλίση γιά τόν μοναχισμό καί ἐπηρεαζόμενος ἀπό τήν προσωπικότητα τοῦ Πολιούχου μεγάλου Ἀσκητοῦ, Ἁγίου Γερασίμου καί τοῦ γείτονά τοῦ, ἐπίσης μεγάλου Ἀσκητοῦ, Ἁγίου Ἀνθίμου, ἐγκατέλειψε τά πάντα καί πῆγε στό νησάκι «Ξηροσκόπελο», στήν Κάτω Λειβαθώ, στή Μονή Βλαχερνών, τόπος ἐξορίας Κληρικῶν ἀπό τούς Ἄγγλους. Ἐκεῖ συνάντησε καί τόν ἐξόριστο περίφημο Ζακύνθιο Κληρικό Νικόλαο Καντούνη καί ἔλαβε τό μοναχικός σχῆμα καί μοναχικό ὄνομα Παΐσιος.

Δέν ἔμεινε ὅμως ἐκεῖ πολύ διάστημα, διότι ἀναγκάστηκε νά γυρίσει στό Ληξούρι νά προστατέψει τή χήρα μητέρα του καί τήν ἀπροστάτευτη ἀδελφή του. Ἄν καί ζοῦσε στόν κόσμο, ὁλόκληρη ἡ ζωή του ἀποδείχτηκε ἕνας συνεχής ἀσκητικός ἀγῶνας καί μιά συνεπής βίωση τῶν μοναχικῶν ἰδεωδῶν καί ἀρχῶν. Στά 1836 χειροτονεῖται διάκονος καί Πρεσβύτερος ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κεφαλληνίας Παρθένιο Μακρή. Στό ἑξῆς ζοῦσε γιά τήν Ἐκκλησία, γιά τό Χριστό καί γιά τούς πιστούς ἀδελφούς του. Ἀρνήθηκε νά διοριστεῖ σέ ἐνορία καί ἐγκαταστάθηκε στή μικρή Μονή τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος. Γιά πενῆντα χρόνια λειτουργοῦσε καθημερινά, κήρυττε μέ φλόγα ψυχῆς. Ἔτρεχε στά σπίτια τῶν κατοίκων γιά νά τούς βοηθήσει ὑλικά καί πνευματικά. Τό πρόβλημα τοῦ καθενός γινόταν καί δικό του πρόβλημα. Πούλησε ὅλα του τα ὑπάρχοντα καί τά μοίρασε στούς φτωχούς. Ἀναδείχτηκε ἐπίσης ἐξαίρετος ἐξομολόγος. Πλήθη βασανισμένων ἀνθρώπων ἔτρεχαν γιά νά πάρουν παρηγοριά καί νά ἐλαφρώσουν τά βαριά φορτία τους ἀπό τόν αὐτόν ἐνάρετο κληρικό.

Μέ τήν προσωπική του κάθαρση καί ἁγιότητα, ἔλαβε ἀπό τό Θεό τό χάρισμα τῆς προφητείας καί προέλεγε τά μέλλοντα συμβαίνειν σέ πρόσωπα, οἰκογένειες καί γενικότερα τῆς κοινωνίας. Ἀξιώθηκε ἐπίσης νά ἐπιτελεῖ στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ θαύματα.

Ταυτόχρονα εἶχε ἀναπτύξει καί μιά ἀξιοθαύμαστη ἐθνική καί πατριωτική δράση. Στίς 21 Μαΐου 1864 γεύτηκε τή χαρά τῆς Ἑνώσεως τῆς Ἑπτανήσου μέ τήν Μητέρα Ἑλλάδα, γιά τήν ὁποίαν ἐργάστηκε καί ὁ ἴδιος μέ τόν ἰδικό του ἀντιστασιακό τρόπο, στό πλευρό τῶν ἡρώων ριζοσπαστῶν, διατηρῶντας καί καλλιεργῶντας τήν Ὀρθόδοξη παράδοση, σέ τόσο δύσκολες πολιτικές καί κοινωνικές περιόδους.

Τό 1867 μέ τούς φοβερούς σεισμούς τῆς Παλλικῆς γκρεμίστηκε τό σπίτι του καί ἔκτοτε φιλοξενήθηκε στό σπίτι τοῦ ἐξαδέλφου τοῦ Ἰωάννου Γερουλάνου, πατέρα τοῦ γνωστοῦ χειρουργοῦ καί ἀκαδημαϊκοῦ Μαρίνου Γερουλάνου.

Ἦταν ταπεινός. Δέν ἤθελε νά μιλοῦν γι’ αὐτόν καί γιά τοῦτο ἀποφάσισε νά ἀσκήσει τήν ἀρχαία καί μεγάλη ἀρετή της διά Χριστόν σαλότητας. Προσποιούταν τόν πνευματικά ἀνάπηρο, νά θεωροῦν οἱ ἄλλοι τά πνευματικά του χαρίσματα καί τίς ἀρετές του ὡς προϊόντα ἀνθρώπου χαμηλῆς νοημοσύνης. Παρ’ ὅλα αὐτά ἔχαιρε ἐκτίμησης ἀπό τό σύνολο τῶν κατοίκων, ἐκτός ἐλαχιστότατων περιπτώσεων. Ὡς καί ὁ γνωστός ληξουριώτης ἀντικληρικός λογοτέχνης Ἀνδρέας Λασκαράτος τόν συμπαθοῦσε καί τόν ἐκτιμοῦσε!

Ἀπό τίς κακουχίες, τί στερήσεις καί τόν ἀσκητικό του ἀγῶνα κλονίστηκε ἡ ὑγεία του ἔμεινε πέντε χρόνια κλινήρης. Τόν εἶχε ἐπισκεφθεῖ στό σπίτι του ὁ Μητροπολίτης Κεφαλληνίας Γερμανός Καλλιγάς, τοῦ ὁποίου προεῖπε τήν ἐκλογή του ὡς Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν! Κοιμήθηκε εἰρηνικά, σέ ἡλικία 88 ἐτῶν, τήν 7η Ἰουνίου 1888. Ἡ κηδεία του ἔγινε πάνδημη. Τόν ἀποχαιρέτισε ὅλος ὁ λαός της Κεφαλονιάς, μέ ἐπί κεφαλῆς τόν Ἀρχιεπίσκοπο Γερμανό Καλλιγά.

Ἡ φήμη του δέν ἔσβησε ποτέ ἀπό τίς μνῆμες τῶν εὐσεβῶν Κεφαλλήνιων. Ὥσπου ἡ μητέρα μας Ἐκκλησία στά 1986 τόν κατέταξε στά ἁγιολόγιά της. Ἡ ἀνακομιδή τῶν ἱερῶν λειψάνων του ὑπῆρξε μεγάλο γεγονός, τῶν ὁποίων ἡ εὐωδία ἐπιβεβαίωσε τήν ἁγιότητά του. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στίς 7 Ἰουνίου, ἡμέρα τῆς ὁσιακῆς κοίμησής του. Τά χαριτόβρυτα λείψανά του φυλάσσονται στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Σπυρίδωνος Ληξουρίου.

Ἀπό ὅλες τίς ἀρετές του ξεχωρίζει ἡ ταπείνωσή του, ἡ ὁποία, ἐξυψώνει τόν ἄνθρωπο καί τόν τοποθετεῖ κάτω ἀπό τό θρόνο τοῦ Θεοῦ. Σέ ἀντίθεση μέ τήν ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία γκρεμίζει τόν ἄνθρωπο στά πιό βαθιά βάραθρα τῆς κολάσεως. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ ἀγιάτρευτη ρίζα τοῦ κακοῦ στόν ἄνθρωπο, ἡ ὁποία τόν κρατᾶ μακριά ἀπό τήν ἁγιαστική χάρη τοῦ Θεοῦ καί πώς ἡ ταπείνωση εἶναι τό σωτήριο ἀντίδοτο τῆς καταστροφικῆς πορείας, πού ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο ἡ ἐγωπάθεια. Εἶναι τό χειρότερο ἐμπόδιο γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτή ἡ ἐγωιστική αὐτάρκεια, ὡς μιά λίαν νοσηρή κατάσταση ἐμποδίζει τή συναίσθηση τῆς ἀμαρτωλότητας καί τή διάθεση γιά μετάνοια. Ἐγωισμός καί μετάνοια εἶναι δυό ἔννοιες ἐντελῶς ἀντίθετες καί ἀσυμβίβαστες μεταξύ τους. Ἡ μία ἀναιρεῖ τήν ἄλλη. Οἱ πύλες τῆς ψυχῆς τοῦ ἐγωπαθοῦς ἀνθρώπου εἶναι ἑρμητικά κλειστές γιά τή θεία χάρη καί κατά συνέπεια εἶναι ἀδύνατη ἡ σωτηρία του, ὅσο ἐμμένει στήν ἐγωιστική τοῦ περιχάραξη. Ὁ ἅγιος Παναγῆς, ὑπῆρξε ἡ ἐνσάρκωση τῆς ταπεινοφροσύνης, ὁ ὁποῖος δίδασκε τήν ταπεινότητα περισσότερο μέ τή ζωή τοῦ παρά μέ τά λόγια του.

Τέτοιους κληρικούς, σάν καί τόν ἅγιο Παναγῆ Μπασιά, ἔχουμε ἀνάγκη αὐτές τίς δύσκολες καί ἀποκαλυπτικές ἡμέρες πού ζοῦμε.